Tip:
Highlight text to annotate it
X
Οδηγώντας την αίσθηση της όρασης πολύ πέρα από τις αντιλήψεις των
προγόνων μας, αυτά τα υπέροχα όργανα, τα τηλεσκόπια, ανοίγουν το δρόμο
προς μία βαθύτερη και τελειότερη κατανόηση της φύσης. - Καρτέσιος, 1637
Για χιλιετηρίδες το ανθρώπινο είδος ατένιζε τον μαγευτικό νυχτερινό ουρανό
χωρίς να κατανοεί ότι τα χιλιάδες άστρα του γαλαξία μας είναι ήλιοι σαν τον ήλιο μας
ή ότι υπάρχουν δισεκατομμύρια γαλαξίες στο Σύμπαν
ή ότι είμαστε ένα στιγμιότυπο στο σύμπαν
που έχει ηλικία 13.7 δισεκατομμυρίων ετών.
Χρησιμοποιώντας σαν εργαλεία μοναχά τα μάτια μας δεν μπορούσαμε
να παρατηρήσουμε ηλιακά συστήματα γύρω από άλλα άστρα, ή να ανακαλύψουμε
αν υπάρχει ζωή αλλού στο Σύμπαν.
Σήμερα, είμαστε σε θέση να αποκαλύψουμε πολλά
από τα μυστήρια του Σύμπαντος, γεγονός το οποίο προσδιορίζει την πιο εντυπωσιακή
εποχή αστρονομικών ανακαλύψεων
Είμαι ο Δρ Τζέι και θα είμαι ο ξεναγός σας στο τηλεσκόπιο
αυτό το θαυμαστό επιστημονικό όργανο που αποτελεί το όχημα της ανθρωπότητας
για την κατανόηση του Σύμπαντος.
ΑΤΕΝΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ 400 Χρόνια Τηλεσκοπικών Ανακαλύψεω
Νέες όψεις του ουρανού
Πριν από 4 αιώνες, το 1609, ένας σημαντικός άνθρωπος έκανε ένα μικρό περίπατο
έξω από το σπίτι του στην ύπαιθρο,
και έστρεψε το τηλεσκόπιο που μόλις είχε κατασκευάσει, στη Σελήνη, τους πλανήτες και τα αστέρια.
Το όνομά του ήταν Γαλιλαίος Γαλιλέι
Έκτοτε, η επιστήμη των άστρων δεν θα ήταν πια η ίδια.
Σήμερα, 400 χρόνια μετά τον Γαλιλαίο, που πρώτος έστρεψε το τηλεσκόπιο στον ουρανό
οι αστρονόμοι εξερευνούν το Σύμπαν χρησιμοποιώντας γιγάντια κάτοπτρα τοποθετημένα σε απομακρυσμένες βουνοκορφές
Τα ραδιοτηλεσκόπια συλλέγουν τις αμυδρές ραδιοακτινοβολίες των ουράνιων σωμάτων.
Επιπρόσθετα, οι επιστήμονες έχουν εκτοξεύσει τηλεσκόπια στο διάστημα
μακριά από τις επιδράσεις της Γήινης ατμόσφαιρας.
Και η θέα είναι πράγματι εντυπωσιακή!
Ωστόσο, ο Γαλιλαίος δεν εφηύρε το τηλεσκόπιο.
Η επινόησή του, έγινε από τον Χάνς Λιπερχέι, έναν μυστηριώδη,
Ολλανδο - Γερμανό οπτικό.
Ο Χανς Λιπερχέι ποτέ δεν χρησιμοποίησε το τηλεσκόπιο του για να παρατηρήσει τον ουρανό
αντίθετα, πίστεψε ότι η ανακάλυψή του θα ήταν πολύτιμη
στους ναυτικούς και τους στρατιώτες.
Ο Λιπερχέι ήταν από το Μιντελμπούργκ μια μεγάλη εμπορική πόλη
της Ολλανδικής δημοκρατίας.
Το 1608 ανακάλυψε ότι όταν παρατηρούσε ένα μακρινό αντικείμενο
μέσα από το συνδυασμό ενός συγκλίνοντα και ενός αποκλίνοντα φακό, το αντικείμενο μεγεθύνονταν,
αν οι δύο φακοί βρισκόταν στην σωστή απόσταση μεταξύ τους.
Έτσι γεννήθηκε το τηλεσκόπιο !
Τον Σεπτέμβριο του 1608, ο Λιπερχέι έδειξε το τηλεσκόπιο στον
Ολλανδό πρίγκηπα Μορίτς.
Η συγκυρία ήταν κατάλληλη γιατί
η Ολλανδία είχε εμπλακεί σε πολυετή πόλεμο
με την Ισπανία.
Η νέα διόπτρα μπορούσε να μεγεθύνει τα αντικείμενα, και κατά συνέπεια να αποκαλύψει
εχθρικά πλοία και στρατεύματα που ήταν σε μεγάλες αποστάσεις και συνεπώς αόρατα
με το γυμνό μάτι.
Το γεγονός αυτό καθιστούσε το τηλεσκόπιο μια χρήσιμη εφεύρεση!
Δυστυχώς όμως, η ολλανδική κυβέρνηση δεν χορήγησε ευρεσιτεχνία στον Λιπερχέι για το τηλεσκόπιο.
Η αιτία ήταν το γεγονός ότι και άλλοι έμποροι διεκδικούσαν την ανακάλυψη για λογαριασμό τους
και ιδιαίτερα ο κύριος ανταγωνιστής του Λιπερχέι, Ζαχαρίας Γιάνσεν.
Η διαμάχη που προέκυψε, δεν επιλύθηκε ποτέ
Έτσι, μέχρι σήμερα, το ποιός ακριβώς επινόησε πρώτος το τηλεσκόπιο, παραμένει μυστήριο.
Ο ιταλός αστρονόμος Γαλιλαίος Γαλιλέι, ο πατέρας της σύγχρονης φυσικής
άκουσε για το τηλεσκόπιο και αποφάσισε να κατασκευάσει ένα δικό του.
Πριν από 10 μήνες έφτασε στ' αυτιά μου ότι κάποιος
Φλέμινγκ είχε κατασκευάσει μία διόπτρα με την οποία διάφορα αντικείμενα
που ήταν πολύ μακριά φαινόταν
σαν να βρισκόταν σε μικρή απόσταση.
Ο Γαλιλαίος ήταν ο μεγαλύτερος επιστήμονας της εποχής του.
Ήταν επίσης οπαδός της νέας κοσμοθεωρίας
του πολωνού αστρονόμου Νικόλαου Κοπέρνικου, ο οποίος πρότεινε ότι
η Γη περιφερόταν γύρω από τον Ήλιο.
Βασιζόμενος στις φήμες σχετικά με την Ολλανδική ανακάλυψη, ο Γαλιλαίος
κατασκεύασε τον δικό του εξοπλισμό.
Τα τηλεσκόπιά του ήταν ανώτερης ποιότητας.
Τελικά, χωρίς να φεισθώ κόπο και έξοδα, πέτυχα
να κατασκευάσω για μένα ένα οπτικό όργανο με το οποίο
τα αντικείμενα που παρατηρούσα να φαίνονται 1000 φορές
μεγαλύτερα απ' ότι με το γυμνό μάτι.
Είχε φτάσει η ώρα να στρέψει το τηλεσκόπιό του στον ουρανό.
Έχω οδηγηθεί στη γνώμη και την πεποίθηση ότι η επιφάνεια
της Σελήνης δεν είναι ομαλή και απόλυτα σφαιρική
όπως πίστευαν οι περισσότεροι φιλόσοφοι
αλλά ανώμαλη, γεμάτη με προεξοχές και κοιλότητες
όχι τόσο διαφορετική από την επιφάνεια της Γης.
Ένα τοπίο με κρατήρες, βουνά και κοιλάδες.
Δηλαδή, ένας κόσμος σαν τον δικό μας!
Μερικές εβδομάδες αργότερα, τον Ιανουάριο του 1610, ο Γαλιλαίος παρατήρησε τον Δία.
Κοντά στον πλανήτη, είδε 4 μικρές φωτεινές κουκίδες που άλλαζαν
κάθε νύχτα τη θέση τους στον ουρανό μαζί με τον πλανήτη.
Ήταν ένας αργός κοσμικός χορός των δορυφόρων που περιφέρονταν γύρω από τον πλανήτη Δία.
Αυτές οι φωτεινές κουκίδες είναι γνωστές
ως οι Γαλιαιικοί δορυφόροι του Δία.
Όμως, τι άλλο ανακάλυψε ο Γαλιλαίος;
Τις φάσεις της Αφροδίτης!
Όπως η Σελήνη, η Αφροδίτη αυξάνει και μειώνεται από μηνίσκο
σε πλήρη δίσκο συνεχώς.
Παρατήρησε και περίεργα εξογκώματα στον πλανήτη Κρόνο
και σκοτεινές κηλίδες στην επιφάνεια του Ήλιου.
Παρατήρησε φυσικά και τα άστρα.
Χιλιάδες άστρα ή ακόμη και εκατομμύρια.
Τα περισσότερα αόρατα με το γυμνό μάτι.
Ήταν σαν η τυφλή ανθρωπότητα να έβρισκε για πρώτη φορά το φως της.
Υπήρχε ένα ολόκληρο Σύμπαν που περίμενε να το ανακαλύψουμε.
Τα νέα για το τηλεσκόπιο διαδόθηκαν ταχύτατα σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Στην Πράγα, στην αυλή του αυτοκράτορα Ροδόλφου του Β΄, ο Ιωάννης Κέπλερ
βελτίωσε την τεχνολογία του τηλεσκοπίου.
Στην Άντβερπ, ο ολλανδός χαρτογράφος Μιχαήλ Φαν Λάνγκρεν σχεδίασε
τον πρώτο αξιόπιστο χάρτη της Σελήνης, απεικονίζοντας σχηματισμούς οι οποίοι πίστευε ότι ήταν
ήπειροι και ωκεανοί
και ο Ιωάννης Εβέλιος, ένας ποτοποιός στην Πολωνία, κατασκεύασε μεγάλα
τηλεσκόπια στο αστεροσκοπείο του στο Ντάντσιχ.
Το παρατηρητήριο του ήταν τόσο μεγάλο που εκτείνονταν σε τρεις στέγες σπιτιών!
Αλλά, τα καλύτερα τηλεσκόπια της εποχής, κατασκευάστηκαν
από τον Κρίστιαν Χόυχενς στην Ολλανδία.
Το 1655, ο Χόυχενς ανακάλυψε τον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου.
Λίγα χρόνια μετά, οι παρατηρήσεις του απεκάλυψαν τους δακτυλίους του Κρόνου
φαινόμενο που ο Γαλιλαίος δεν κατόρθωσε να κατανοήσει.
Τέλος, ο Χόυχενς είδε σκοτεινούς σχηματισμούς και λαμπερές
πολικές περιοχές στον Άρη.
Θα μπορούσε άραγε, να υπάρχει ζωή σε αυτόν τον μακρινό, διαφορετικό κόσμο;
Η ερώτηση αυτή βασανίζει τους αστρονόμους μέχρι σήμερα.
Τα πρώτα τηλεσκόπια ήταν διαθλαστικά και χρησιμοποιούσαν
φακούς για να συλλέξουν το φως των άστρων.
Αργότερα, οι φακοί αντικαταστάθηκαν από κάτοπτρα.
Το πρώτο κατοπτρικό τηλεσκόπιο κατασκευάστηκε από τον Νίκολα Ζούκι.
και αργότερα τελειοποιήθηκε από τον Ισαάκ Νεύτωνα.
Στο τέλος του 18ου αιώνα, τα μεγαλύτερα κατοπτρικά τηλεσκόπια
κατασκευάστηκαν από τον Γουίλιαμ Χέρσελ, έναν μουσικό που έγινε αστρονόμος
και παρατηρούσε τον ουρανό με την αδελφή του Καρολίνα.
Στο σπίτι τους, στο Μπαθ της Αγγλίας, οι Χέρσελς έχυναν ένα λειωμένο κράμα μετάλλων
σε ένα καλούπι, και όταν αυτό κρύωνε
λείαιναν την επιφάνεια του έτσι ώστε να ανακλά το φως των άστρων.
Σε ολόκληρη την ζωή του, ο Χέρσελ κατασκεύασε περισσότερα από 400 τηλεσκόπια.
Το μεγαλύτερο από αυτά, ήταν ένας γίγαντας που χρειαζόταν 4 βοηθούς
για να χειρίζονται τα σχοινιά και τις τροχαλίες που απαιτούνταν
για την κίνηση του τηλεσκοπίου, έτσι ώστε να παρακολουθεί τα άστρα στον ουρανό
μια κίνηση που επιβάλλεται από την Γήινη περιστροφή.
Ο Χέρσελ σαν εξερευνητής, σάρωσε τον ουρανό και
κατέγραψε εκατοντάδες νέα νεφελώματα και διπλά άστρα και
ανακάλυψε ότι ο Γαλαξίας μας έπρεπε να έχει τη μορφή πεπλατυσμένου δίσκου.
Επίσης κατάφερε να μετρήσει την κίνηση του Ηλιακού μας συστήματος στο δίσκο του γαλαξία
παρατηρώντας τις σχετικές κινήσεις των άστρων και των πλανητών.
Τέλος, την 13η Μαρτίου του 1781, ανακάλυψε ένα νέο πλανήτη, τον Ουρανό.
Χρειάστηκε να περάσουν 200 χρόνια έως ότου η διαστημοσυσκευή Βόγιατζερ 2
να μας δώσει τις πρώτες κοντινές εικόνες αυτού του μακρινού κόσμου.
Στην εξοχή της κεντρικής Ιρλανδίας ο Γουίλιαμ Πάρσονς
τρίτος κόμης του Ρος, κατασκεύασε το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο του 19ου αιώνα.
Έχοντας ένα μεταλλικό κάτοπτρο διαμέτρου 1.8 μέτρων, το γιγάντιο
τηλεσκόπιο έγινε γνωστό ως ο "Λεβιάθαν της Παρσονστάουν".
Στις περιστασιακές καθαρές και ασέληνες νύχτες, ο κόμης καθόταν στο προσοφθάλμιο
και ταξίδευε στο Σύμπαν.
Πήγε στο νεφέλωμα του Ωρίωνα, που τώρα γνωρίζουμε ότι είναι ένα μαιευτήριο νέων άστρων
Στο μυστηριώδες Νεφέλωμα του Καρκίνου, που είναι το απομεινάρι μιας έκρηξης υπερκαινοφανούς
καθώς και στον νεφέλωμα Whirlpool.
Ο κόμης Ρος ήταν ο πρώτος που παρατήρησε τη σπειροειδή δομή του.
Είναι ένας γαλαξίας σαν τον δικό μας, με περίπλοκα νέφη σκόνης, ιονισμένων αερίων
δισεκατομμύρια άστρα, και ποιός ξέρει
πιθανόν και πλανήτες σαν τη Γη μας.
Το τηλεσκόπιο είχε πια γίνει το όχημα μας στην εξερεύνηση του Σύμπαντος.