Tip:
Highlight text to annotate it
X
ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΩΝ ΘΙΒΕΤΙΑΝΩΝ
Πρώτο μέρος: Ο ΒΟΥΔΔΙΣΜΟΣ
Όταν ένα έθνος έχει οδηγηθεί στο σχηματισμό παραδοσιακών χορευτικών ομάδων
προκειμένου να διατηρήσει τα έθιμά του,
αυτό σημαίνει ότι η λαϊκή παράδοση του παρελθόντος απειλείται με εξαφάνιση.
Όταν αυτό το έθνος φτάνει στο σημείο να ανοίγει σχολεία
για να προστατεύσει τους παραδοσιακούς χορευτές και τη διαχρονική μουσική του,
αυτό σημαίνει ότι η πηγή αυτής της μορφής τέχνης στερεύει.
Αυτό το γνωρίζουν καλά οι Θιβετιανοί που κατέφυγαν στην Ινδία.
Τι συνέβη;
Μετά από την αναμενόμενη ήττα του θιβετανικού λαού,
ο οποίος εξεγέρθηκε εναντίον της κινέζικης κυβέρνησης,
αντιμετωπίζοντας τα ιδιαιτέρως αντιθρησκευτικά μέτρα που ακολούθησαν,
περίπου 70.000 Θιβετιανοί από διάφορες επαρχίες, κατέφυγαν στα ινδικά εδάφη.
Η ινδική κυβέρνηση δεν έδιωξε κανέναν από αυτούς τους Θιβετιανούς,
και τους βοήθησε με την έννοια του κατεπείγοντος,
διασφαλίζοντας πως θα είχαν τουλάχιστον τα προς το ζην.
Πολλές φορές οι γονείς δέχονταν να κάνουν εξαιρετικά δύσκολες δουλειές,
όπως το να κατασκευάζουν δρόμους σε μεγάλα υψόμετρα.
Ήταν υποχρεωμένοι να αφήνουν τα μικρά παιδιά τους σε οργανισμούς που μπορούσαν να τα περιθάλψουν,
όπως σε αυτόν τον παιδικό σταθμό στη Νταραμσάλα.
Εδώ, φρόντιζαν και εκπαίδευαν τα παιδιά υπό την επίβλεψη της αδερφής του Δαλάι Λάμα.
Αλλά αυτά τα παιδιά δεν είναι σαν τους άλλους πρόσφυγες ανά τον κόσμο
που υποχρεώθηκαν να μεταναστεύσουν ή που εξορίστηκαν.
Προσπαθούν να χαμογελάσουν ξανά, παρά το γεγονός ότι οι γονείς τους έχουν πεθάνει,
τα χωριά τους έχουν καταστραφεί και η ελευθερία τους έχει χαθεί.
Επίσης, αυτά τα παιδιά είναι οι "εύθραστοι" κληρονόμοι της θιβετανικής παράδοσης,
και της εξαίρετης βουδδιστικής σοφίας. Λόγω αυτής της σοφίας, η χώρα τους έγινε διάσημη.
Και επειδή είναι μια χώρα για την οποία λίγα πράγματα γνωρίζουμε, είναι κατά μείζονα λόγο μυστηριώδης.
Ο κόσμος ξεσηκώθηκε όταν τα αρχιτεκτονικά κειμήλια κάποιου άλλου πολιτισμού που είχε σβήσει
πριν από χιλιάδες χρόνια, κινδύνευαν να χαθούν.
Και όλες οι εφημερίδες μιλούσαν για τις προσπάθειες και τα τεράστια χρηματικά ποσά που δόθηκαν,
ώστε να προστατευθούν οι αιγυπτιακοί ναοί στον ’νω Νείλο.
Φαίνεται ότι δεν μας αφορά και τόσο πολύ η καταστροφή μιας κουλτούρας,
που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας.
’ραγε θα επιβιώσει κάτι από τη θιβετανική παράδοση και από τον ασυνήθιστο ταντρικό βουδδισμό;
Διότι ούτε η παγκόσμια φήμη των Θιβετιανών λάμα
- όσον αφορά τη γιόγκα, τον αποκρυφισμό ή τις μαγικές δυνάμεις τους -
ούτε η εμπορική επιτυχία των λιγοστών αλλά συγκλονιστικών βιβλίων,
δεν μπορούν να παρέχουν τους πόρους σε αυτούς τους πρόσφυγες,
ώστε να υποστηρίξουν τους αληθινούς πνευματικούς δασκάλους,
οι οποίοι έχουν τώρα εγκατασταθεί στις ινδικές πλαγιές των Ιμαλαΐων και στο Σικκίμ.
Ούτε μπορούν να πυροδοτήσουν τη φωτιά που είναι καταδικασμένη, στα υψηλά οροπέδια,
εκεί όπου κάποτε έκαιγε τόσο ζωηρά, για τόσο πολύ καιρό.
Μετά το 1959, οι λίγες ταινίες και φωτογραφίες
που αφορούν κυρίως το Σικκίμ ή το Νταρτζίλινγκ της Ινδίας,
αποκάλυψαν μια εκπληκτική κοσμική πίστη.
Επιπόλαιες φήμες έδιναν την αίσθηση ότι οι Θιβετιανοί λάτρευαν ένα πάνθεο θεοτήτων
με ανατριχιαστικά πρόσωπα, προς τιμή των οποίων εξυμνούνταν Τα Τρία Πολύτιμα Πετράδια.
Αυτές οι θεότητες αντιμετωπίστηκαν γενικά ως ο εκφυλισμός του βουδδισμού.
Ήταν δύσκολο για τους Ευρωπαίους και κυρίως για τους χριστιανούς ιεραπόστολους
να ανακαλύψουν τη σοφία πίσω από τα σύμβολα, σε αυτή την εμφανώς παράξενη παρουσίαση.
Τι είναι λοιπόν αυτός ο λαμαϊσμός;
Αυτό είναι άλλωστε το όνομα που έδωσαν οι Δυτικοί στη θιβετανική θρησκεία.
Πριν από το βουδδισμό και παράλληλα με το βουδδισμό,
άλλες μορφές λατρείας όπως η μαγεία και ο σαμανισμός, υπήρχαν πάντα στο Θιβέτ.
Η κυριότερη και παλαιότερη από αυτές τις θρησκείες είναι η μπον ή μπον-πο.
Ο βουδδισμός καθιερώθηκε στο Θιβέτ εις βάρος της θρησκείας μπον,
και ανακηρύχθηκε ως η επίσημη θρησκεία του κράτους.
Είναι άλλο πράγμα ο θιβετανικός βουδδισμός, άλλο πράγμα η μπον, και τελείως άλλο πράγμα η μαγεία.
Είναι σημαντικό να μην τα συγχέουμε.
Όπως έκαναν και οι βουδδιστές Θιβετιανοί, μερικοί μάγοι και σαμάνοι
έφυγαν από τη χώρα τους τα τελευταία χρόνια, για να βρουν ασφάλεια στο Μπουτάν ή στο Σικκίμ.
Κοντά στο Γκανγκτόκ, ένας πλούσιος άνθρωπος από το Σικκίμ,
κάλεσε ένα μυστικιστή θεραπευτή για να φροντίσει την άρρωστη γυναίκα του.
Αυτός, σε κατάσταση έκστασης, αποκάλυψε στον πλούσιο άντρα
πως έπρεπε να θυσιάσει μια κατσίκα, ως αντάλλαγμα για τη ζωή της γυναίκας του.
Τα (τελετουργικά) στολίδια του κεφαλιού και τα εργαλεία που χρησιμοποιούν αυτοί οι μάγοι,
μοιάζουν με εκείνα που χρησιμοποιούν ορισμένοι από τους βουδδιστές
που ανήκουν στο τάγμα των Κοκκινοσκούφηδων.
Ένας παρατηρητής που βιάζεται πολύ, μπορεί εύκολα να κάνει λάθος.
Και φυσικά, οι Θιβετιανοί βουδδιστές δεν εκτιμούν αυτό το μπέρδεμα.
Και πάλι στο Σικκίμ, αυτή η ηλικιωμένη Θιβετιανή γυναίκα είναι μάντισσα.
Μερικές φορές βρίσκεται και αυτή σε κατάσταση έκστασης.
Τότε, μπορεί να προβλέψει το κοντινό μέλλον αυτών που έρχονται για να τη συμβουλευτούν.
Αυτή εδώ η νεαρή κοπέλα μαθαίνει σήμερα από τη μάντισσα, τι να περιμένει στους προσεχείς μήνες.
Βάσει αυτού, δέχεται συμβουλές όσον αφορά τη στάση που πρέπει να κρατήσει.
Εξάλλου, οι επίσημοι αρχηγοί του βουδδισμού αναγνωρίζουν τους μάντεις - άντρες και γυναίκες.
Αλλά η αναγνώρισή τους και τα αιτήματα για τις υπηρεσίες τους
υποβάλλονται σε εξαιρετικά αυστηρούς ελέγχους και κανονισμούς.
Αφού σχεδόν εκδιώχθηκαν από το Θιβέτ, η μαγεία και κυρίως η θυσία των ζώων
αναπτύσσονταν συνεχώς στις συνοριακές χώρες - στο Νεπάλ, στο Μπουτάν και στο Σικκίμ.
Αυτός ο άντρας κατάγεται από το Νεπάλ και ονομάζεται Κουότε Ζάγκρι.
Μένει και αυτός κοντά στο Γκανγκτόκ.
Οφείλω όμως να παραδεχτώ ότι ακόμα και κάποιοι βουδδιστές από το Σικκίμ
δεν διστάζουν να τον καλέσουν αν κάποιο μέλος της οικογένειάς τους είναι άρρωστο ή κινδυνεύει.
Απ' την άλλη μεριά, οι Θιβετιανοί ορθόδοξοι μοναχοί
καταδικάζουν αυστηρά τη θυσία οποιουδήποτε ζώου.
Η μόνη θυσία που έχει αναγνωριστεί από το Βούδδα
είναι η θυσία του εγώ και της προσκόλλησης στον κόσμο των μορφών -
μια προσωπική, εσωτερική θυσία, όχι η θυσία κατσικιών και κοτόπουλων.
Όταν η βουδδιστική θρησκεία έγινε η επίσημη θρησκεία του Θιβέτ,
οι οπαδοί του μπον και οι μάγοι υποχρεώθηκαν να τηρήσουν ορισμένους κανόνες
που αφορούσαν κυρίως την ενδυμασία τους, και περιορίζονταν από κάποιες απαγορεύσεις.
Για παράδειγμα, όπως βλέπετε, είναι υποχρεωμένοι να χτυπούν την εξωτερική μεριά του τυμπάνου,
σε αντίθεση με τους κανόνες που ισχύουν για τους επίσημους μοναχούς.
Λέγεται ότι οι μάγοι καλύπτουν το πρόσωπό τους με το τύμπανο για να κρύψουν την ντροπή τους,
επειδή οι πρόγονοί τους ηττήθηκαν από τους βουδδιστές
σε πραγματικούς αγώνες μεταφυσικών συζητήσεων
και σε διαγωνισμούς θαυμάτων και μαγικών δυνάμεων.
Ο βουδδισμός γεννήθηκε στην Ινδία, κάτω από το διάσημο Δέντρο Μπόντι.
Εκεί, το 500 π.Χ., ο Βούδδας Γκαουτάμα πέτυχε την αφύπνιση, τη φώτιση, την τελειότητα.
Δώδεκα αιώνες αργότερα, ο βουδδισμός εξαπλώθηκε
και τελικά κατέλαβε τα αχανή οροπέδια του Θιβέτ.
Μποντ Γκάγια
Σε αυτό το μέρος, αυτός που εδώ και 2.500 χρόνια
θεωρείται ως ο λυτρωτής, ο απελευθερωτής, ο νικητής του πόνου,
έκανε διαλογισμό, αγωνίστηκε στη μάχη εναντίον του εαυτού του και θριάμβευσε.
Εδώ, αφού είχε βρει το μονοπάτι της ζωής, πέρα από όλες τις γεννήσεις και όλους τους θανάτους,
ο Βούδδας Γκαουτάμα αποφάσισε να θέσει σε κίνηση τον τροχό της διδασκαλίας (του Ντάρμα),
και να δώσει στους ανθρώπους τη διδασκαλία για τις ευγενείς αλήθειες,
η οποία εμπεριέχει την αντίληψη για την πραγματική φύση των φαινομένων.
Επίσης, δίδαξε το μονοπάτι που οδηγεί από το σκοτάδι στο φως,
από την ψευδαίσθηση στην αλήθεια, από το θάνατο στην αιωνιότητα.
Το μήνυμά Του: "Τα πάντα είναι εφήμερα, μεταβάλλονται διαρκώς."
"Η χαρά δεν υφίσταται ποτέ χωρίς βάσανα."
"Και τίποτα, κανένας, ούτε εσείς ούτε εγώ - κανένας δεν έχει μια αυτόνομη ή σταθερή ταυτότητα."
Εδώ, κάτω από ένα δέντρο σαν κι αυτό,
ο ευγενής πρίγκιπας που εγκατέλειψε το θρόνο, τη σύζυγό του, τον αγαπημένο του γιο,
και που έγινε μοναχός για να ελευθερωθεί και για να ελευθερώσει τα άλλα όντα
από όλο τον πόνο και τα βάσανα,
εδώ, ο Γκαουτάμα, ο Σοφός, ο ασκητής από την οικογένεια Σάκυα,
αυτή τη μέρα που θα είναι για πάντα ευλογημένη,
έγινε Βούδδας - ο Φωτισμένος, ο Αφυπνισμένος, ο Τέλειος.
Εκτός από τους δύο Δασκάλους του Δαλάι Λάμα,
εκτός από αυτούς τους δύο σημαντικούς ανώτερους λειτουργούς του τάγματος των Κιτρινοσκούφηδων,
αυτοί οι προστερνισμοί και αυτές οι προσφορές απευθύνονται και στο αιώνιο σώμα του Βούδδα.
Είναι σύμβολα της μόνης αληθινής προσφοράς - της προσφοράς του εαυτού μας.
Μετά από 2.500 χρόνια ένθερμης πίστης,
το ερώτημα είναι αν θα συνεχίσουν οι άνθρωποι για πολύ καιρό ακόμα
να κάνουν προστερνισμούς στα 3 βουδδιστικά Πεδία της Προσφυγής, τα οποία είναι:
ο Βούδδας - ο Φωτισμένος (όχι ο Λυτρωτής...),
η Διδασκαλία - ο τρόπος της σωστής ζωής,
και η Σάνγκα - η πνευματική κοινότητα των σοφών και των πιστών.
Κοντά στην Μποντ Γκάγια, στο Ράντζγκιρ, βρίσκεται η Κορυφή του Γύπα.
Αυτός ο τόπος λατρείας είναι σημαντικός για τους βουδδιστές της Μαχαγιάνα,
διότι ο Βούδδας έζησε σε αυτό το βουνό για 15 χρόνια,
και έδωσε εδώ τη διδασκαλία που ολοκληρώνει τη Χιναγιάνα ή Μικρό Όχημα.
Αυτή η διδασκαλία είναι το θεμέλιο
για ένα από τα πιο γνωστά και σημαντικά ιερά κείμενα της ανθρωπότητας:
την Πράτζνα Παραμίτα - την Τελειότητα της Σοφίας, τη Σοφία "που πέρασε στην άλλη όχθη".
Εδώ, ο Βούδδας αποκάλυψε στον κόσμο το μέγα μυστικό:
"Τα πάντα, όλα τα όντα, όλα τα γεγονότα,
οτιδήποτε συμβαίνει - είτε αυτό είναι θαυμάσιο είτε τρομερό,
είναι τόσο πραγματικό όσο μια οφθαλμαπάτη που εμφανίζεται και εξαφανίζεται
στην απέραντη, αιώνια προβολή της κενότητας." (Σουνιάτα)
Στο παρελθόν, η Χιναγιάνα (ο βουδδισμός που ασκείται στη Σρι Λάνκα και στη Μιανμάρ)
και η Μαχαγιάνα (ασκείται στο Θιβέτ, στην Κίνα και στην Ιαπωνία)
είχαν γυρίσει την πλάτη τους η μία στην άλλη, για αιώνες.
Επέκριναν και κατηγορούσαν η μία την άλλη για αιρετισμό.
Στη Ναλάντα, τα ερείπια διατηρούν πολύ καλά τις αναμνήσεις μιας σπουδαίας εποχής,
όταν χιλιάδες μοναχοί διαλογίζονταν ή μελετούσαν στους ναούς και σε αυτά τα κελιά.
Στη Ναλάντα, το περίφημο πανεπιστήμιο ήταν το ανώτερο κέντρο της Μαχαγιάνα.
Από εδώ, οι διδασκαλίες της Μαχαγιάνα εξαπλώθηκαν σε όλο το Θιβέτ.
Σήμερα, στην Ασία, η στιγμή είναι κατάλληλη για μια οικουμενική κίνηση ενότητας.
Βουδδιστές από το βορρά και το νότο, από όλο τον κόσμο,
ενώνονται σε μια προσπάθεια να καταλάβουν ο ένας τον άλλο,
στο όνομα του κοινού οδηγού τους - του Βούδδα Γκαουτάμα, του Κύριου της Ευσπλαχνίας.
Ο βουδδισμός γεννήθηκε στην Ινδία,
αλλά εξαφανίστηκε τελείως μετά την αναγέννηση του αρχαίου ινδουισμού.
Όμως, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τα ερείπια της Ναλάντα,
στο ίδιο μέρος όπου οι βουδδιστές πρόγονοί τους περπατούσαν πριν από χίλια χρόνια,
κάποιοι Ινδοί έχουν χτίσει ένα καινούριο πανεπιστήμιο.
Εδώ έρχονται μοναχοί από όλο τον κόσμο για να μελετήσουν τα αρχαία ιερά κείμενα.
Η πάλι είναι η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε για να γραφούν τα κείμενα της Χιναγιάνα,
και τα σανσκριτικά χρησιμοποιήθηκαν από τους Μαχαγιανιστές.
Τα άπαντα του θιβετανικού κανόνα
μεταφράστηκαν από τα σανσκριτικά στα θιβετανικά πριν από αιώνες,
είτε από Ινδούς που προσκλήθηκαν στο Θιβέτ είτε από Θιβετιανούς που πήγαν στην Ινδία.
Στο Θιβέτ, η παράδοση διατηρήθηκε και μεταβιβάστηκε με διάφορους τρόπους.
Εκτός από τα χειρόγραφα κείμενα, οι τυπογράφοι χρησιμοποιούσαν ξύλινες σκαλισμένες πλάκες.
Πολλά σανκριτικά κείμενα που εξαφανίστηκαν στην Ινδία
κατά τη διάρκεια των μουσουλμανικών επιδρομών, έχουν διατηρηθεί στη θιβετανική μετάφραση.
Τα έργα τέχνης ήταν άλλος ένας τρόπος για να μεταφέρουν τη γνώση.
Ο καλλιτέχνης - είτε ήταν γλύπτης, είτε χαράκτης, είτε ζωγράφος -
δεν διανοήθηκε ποτέ να εκφράσει τις δικές του κοσμικές φιλοδοξίες,
τα όνειρά του, τις επιθυμίες του, τις φαντασιώσεις του ή τα βάσανά του.
Όπως στην Αίγυπτο τον καιρό των Φαραώ,
αλλά και στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής γοτθικής περιόδου,
η ανώνυμη τέχνη μετέδιδε νόμους και αλήθειες - μια ολοκληρωμένη διδασκαλία.
Μια εξαιρετικά ακριβής αγιογραφία προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά και τα χρώματα
των ταντρικών θεοτήτων, οι οποίες συμβολίζουν τις μεγάλες δυνάμεις
που κινούν το σύμπαν και δίνουν ζωή σε κάθε ανθρώπινο ον.
Τα θιβετανικά έργα ζωγραφικής που γίνονται σε ύφασμα,
λόγω των προϋποθέσεων που πρέπει να πληρούν οι ζωγράφοι τους,
είναι τις περισσότερες φορές απαράμιλλης ομορφιάς.
Ωστόσο, στο Θιβέτ, όπως και στην Ινδία με τους μουσουλμάνους σούφι,
η ουσία της μεταφοράς της πνευματικής επιρροής είναι η αλυσίδα των δασκάλων και των μαθητών.
Οι ξένοι συνηθίζουν να αποκαλούν λάμα όλους τους μοναχούς και τους Θιβετιανούς ασκητές.
Όμως, αυτή η λέξη πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για τους πραγματικούς γκουρού,
όπως είναι ο Κάγκιου Ρίνποτσε, ο οποίος έχει τα προσόντα για να μυήσει τους μαθητές,
και μετά να τους οδηγήσει στο μονοπάτι προς την απελευθέρωση.
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη δασκάλων.
Ο καθένας έχει κατορθώσει να έχει μια πλήρη ανεξαρτησία,
η οποία του δίνει την απόλυτη ελευθερία για να αναλάβει οποιαδήποτε αποστολή,
ακόμα και το χτίσιμο ενός μικρού ναού ή μιας στούπα.
Τέτοια είναι η περίπτωση του Τσάντα Ρίνποτσε.
Το ιδιαίτερο σύστημα διαδοχής του θιβετανικού βουδδισμού
αφορά δασκάλους που επιλέγονται από την παιδική τους ηλικία,
και ονομάζονται τούλκου.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτοί οι μοναχοί, υπό την καθοδήγηση του Κάλου Ρίνποτσε,
εκτελούν τη συγκεκριμένη τελετή ενώπιον αυτού του παιδιού, του Τάι Σίτου Ρίνποτσε.
Σε αυτή την τελετή, η οποία είναι κοινή σε όλες τις μορφές του βουδδισμού,
ομολογούν την παραβίαση των μοναστικών κανόνων.
Και το κάνουν αυτό, όντας απολύτως σίγουροι πως
προστερνίζονται μπροστά στη συνέχεια ενός δασκάλου,
ο οποίος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη γη πριν από χρόνια ή αιώνες.
Η λέξη "μετενσάρκωση" είναι μια μάλλον ακατάλληλη μετάφραση
της βουδδιστικής έννοιας του προκατόχου και του διαδόχου.
Φανταστείτε ότι μετά το θάνατο του αγίου Βερνάρδου του Κλερβό
ή του αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης,
οι καλόγριες και οι φραγκισκανοί μοναχοί
αναζητούσαν και έβρισκαν σε έναν άλλο άνθρωπο
τις ιδιότητες που προσωποποιούν τους ιδρυτές των ταγμάτων τους.
Έτσι, η ακμαία σοφία του αγίου Βερνάρδου
ή η απέραντη ευσπλαχνία του αγίου Φραγκίσκου,
θα διαιωνίζονταν μέχρι τις μέρες μας
μέσα από γενιές καινούριων ενσαρκώσεων.
Όμως, όλοι οι νεαροί μοναχοί δεν είναι τούλκου.
Και πολλά παιδιά από το Θιβέτ που δεν αναγνωρίστηκαν ως λάμα σε πολύ μικρή ηλικία,
εντάχθηκαν αργότερα σε μοναστήρια.
Για να είμαστε ειλικρινείς, κάποια από αυτά τα παιδιά εντάχθηκαν εκεί
μόνο και μόνο για να αυξηθεί ο αριθμός αυτών που θητεύουν.
’λλα παιδιά μελετούσαν για χρόνια τα κείμενα,
τις ιερές επικλήσεις (μάντρα)
και τις τελετουργικές χειρονομίες (μούντρα),
και ασκούνταν ακατάπαυστα στην αυτοπειθαρχία και το διαλογισμό.
Το Θιβέτ δεν ήταν τόσο απομονωμένο από την υπόλοιπη Ασία όπως συχνά αναφέρεται,
μολονότι περιβάλλεται από διαβόητες ερήμους - εχθρικές προς τα καραβάνια -
και από δύσβατα βουνά.
Το Θιβέτ επηρεάστηκε κυρίως από την Ινδία και την Κίνα.
Με τη σειρά του, επηρέασε τις γειτονικές χώρες του:
τη Μογγολία, το Λαντάκ, το Μπουτάν και το Σικκίμ - ιδίως το Σικκίμ.
Αν και σήμερα αυτή η χώρα είναι κλειστή για στρατιωτικούς λόγους,
ήταν τόπος συνάντησης για το δυτικό πολιτισμό και τη θιβετανική παράδοση
κατά τα τελευταία εκατό χρόνια.
Το Σικκίμ, υπό την καθοδήγηση του βασιλιά του,
υποδέχτηκε τα θιβετανικά τάγματα των Κοκκινοσκούφηδων ή μη-αναμορφωμένων,
είτε ήταν Νίγκμαπα είτε Κάγκιουπα.
Οι χιλιάδες φωνές και οι περιστροφές των τροχών της προσευχής
που γίνονται εδώ και αιώνες στο Θιβέτ,
αντηχούν ακόμα και σήμερα γύρω από τη μεγάλη στούπα του Γκανγκτόκ.
ΩΜ ΜΑΝΙ ΠΑΝΤ ΜΕ ΧΟΥΜ
Οι στούπα (τσόρτεν στα θιβετανικά)
είναι τα πιο αντιπροσωπευτικά μνημεία του βουδδισμού στο σύνολό του.
Χτίζονται για να προστατεύουν ιερά λείψανα και κειμήλια.
Η αρχιτεκτονική τους (αποτελούνται από πέντε ορόφους)
είναι από μόνη της ένα βιβλίο μεταφυσικής.
Οι πέντε Ντιάνι Βούδδες (αντανακλάσεις του Απόλυτου),
τα πέντε συστατικά της ανθρώπινης ύπαρξης,
τα πέντε πάθη που μπορούν να μεταμορφωθούν,
και οι πέντε τελειότητες (οι οποίες είναι έξι...) -
όλα αυτά συμβολίζουν ολόκληρο το βουδδισμό.
Ακόμα και αυτοί που αδυνατούν να εκδηλώσουν τα στοιχεία της σοφίας,
νιώθουν σε βαθύτερο επίπεδο πως η ζωή έχει νόημα,
πως ο Απόλυτος είναι η ίδια η ευσπλαχνία.
Λαμβάνουν και αυτοί προστασία,
υπόσχονται να πετύχουν την απόλυτη τελειότητα για όλα τα όντα,
και χαιρετίζουν το πετράδι μέσα στο λωτό.
ΩΜ ΜΑΝΙ ΠΑΝΤ ΜΕ ΧΟΥΜ
Κοντά στο αρχαίο μοναστήρι του Ρουμτέκ, 15 χλμ από το Γκανγκτόκ,
οι μαθητές και οι ακόλουθοι του μεγάλου δασκάλου Κάρμαπα
κατασκευάζουν ένα ναό με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που κατασκευάζονται και οι θιβετανικοί ναοί.
Με αυτές τις εικόνες, μου δίνεται η ευκαιρία
να αποτίσω φόρο τιμής στον Σόναμ Τόπγκεϊ Κάζι, τον συνεργάτη και διερμηνέα μου.
Αυτό είναι ένα έργο πίστης, εφόσον εκατοντάδες άνθρωποι
έχουν κατέβει από τα βουνά για να δουλέψουν εδώ οικειοθελώς.
’νθρωποι από το Θιβέτ, το Νεπάλ, το Μπουτάν και το Σικκίμ,
δουλεύουν όλοι μαζί αδελφικά.
Στη δε Ινδία, ένας μόνο ναός έχει κατασκευαστεί από πρόσφυγες.
Πρόκειται για ένα ναό στο Μέισορ, ο οποίος είναι διακοσμημένος από Θιβετιανούς καλλιτέχνες.
Αλλά κοντά στο Καλιμπόνγκ, οι Σέρπα και οι φίλοι του διάσημου Σέρπα Τένζινγκ,
του πρώτου ανθρώπου που κατέκτησε το Έβερεστ,
δεν υπερεκτίμησαν τη δύναμή τους ή την πίστη τους.
Υπερεκτίμησαν όμως τους υλικούς πόρους τους.
Λόγω της έλλειψης οικονομικής βοήθειας,
ο ναός τους παραμένει... ατέλειωτος.
Ατέλειωτος, όπως τα ερείπια των γκρεμισμένων προσδοκιών τους.
Και ατέλειωτος, όπως η ακλόνητη ελπίδα τους.
Στο Θιβέτ, σε μερικά από τα μεγάλα μοναστήρια στεγάζονταν αρκετές χιλιάδες μοναχοί.
Μοιράζονταν στις διάφορες σχολές
όπου, σε γενικές γραμμές, συμπεριλαμβανόταν και μια ιατρική σχολή.
Από τους λίγους αυτούς μοναχούς που επέζησαν,
κάποιοι κατάφεραν να καταφύγουν στην Ινδία.
Στη Νταραμσάλα, συγκροτήθηκε μια ομάδα λάμα γιατρών
με σκοπό να διατηρήσουν και να διδάξουν την παραδοσιακή θιβετανική ιατρική.
Όπως μου είπαν, χρειάζονται 9 χρόνια για να αποκτήσει κάποιος τα απαραίτητα προσόντα ενός γιατρού,
και 12 χρόνια για να γίνει άριστος γιατρός.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ιατρικές σπουδές
απαιτούν την πλήρη εκμάθηση χιλιάδων σελίδων από μνήμης,
ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς για να ξεκινήσει κάποιος όταν είναι παιδί.
Αυτή η ιατρική είναι μια σύνθεση των ακατάλυτων θιβετανικών πρακτικών,
του κινέζικου βελονισμού και της ινδουιστικής αγιουρβεδικής ιατρικής.
Οι Θιβετιανοί φαρμακοποιοί λένε ότι
από χίλια είδη βοτάνων κατασκευάζονται μερικές εκατοντάδες σκευάσματα.
Οι θεραπείες που προκύπτουν είναι βασισμένες κυρίως στα φυτά.
Επειδή δεν βρίσκονταν όλα τα φυτά στη χώρα τους,
οι Θιβετιανοί οργάνωναν σημαντικές αποστολές στις γειτονικές χώρες,
ιδίως στις ινδικές πλαγιές των Ιμαλαΐων.
Οι Θιβετιανοί δεν έχουν πρόβλημα να αναγνωρίσουν την επιτυχία της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης.
Ένας Ελβετός γιατρός ήταν τόσο πολύ πεπεισμένος
για την αξία κάποιων γνώσεων που είχαν αποκτήσει οι λάμα,
που έμαθε αμέσως τη θιβετανική γλώσσα
για να μπορεί να μελετήσει παρέα με τους συναδέλφους του από τη Λάσα.
Υπάρχει βέβαια ένα χάσμα ανάμεσα στα δικά μας φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα,
τα οποία κατασκευάζονται με ακρίβεια χιλιοστόγραμμου,
και στην προσέγγιση των Θιβετιανών φαρμακοποιών.
Όμως μετά από ένα χρόνο παρατήρησης,
αυτός ο Ελβετός γιατρός μου είπε πως η ανάρρωση επιτυγχάνεται αναμφίβολα.
Οι Θιβετιανοί έχουν μια πάρα πολύ συγκεκριμένη εικόνα
σχετικά με το ποια χάπια (από τα εκατοντάδες διαθέσιμα) πρέπει να δώσουν,
όχι μόνο για μια συγκεκριμένη ασθένεια, αλλά κυρίως για ένα συγκεκριμένο ασθενή.
Το λέω αυτό διότι κατά τη διάρκεια των συνομιλιών μου με τους γιατρούς στη Νταραμσάλα,
είχα την εντύπωση πως επικεντρώνονταν περισσότερο
στο να θεραπεύσουν έναν άνθρωπο συνολικά,
παρά στη θεραπεία των συμπτωμάτων μιας οργανικής διαταραχής.
Για τη διάγνωση, εκτός από τη λεπτομερή εξέταση του ματιού,
λαμβάνονται πάντα υπόψη η συχνότητα του σφυγμού,
ή για την ακρίβεια, η συχνότητα των δύο σφυγμών,
και η εξέταση των αντιδράσεων που συμβαίνουν
όταν ανακατεύουν ένα δείγμα ούρων.
Πιο συγκεκριμένα, εξετάζεται η ταχύτητα εμφάνισης και εξαφάνισης
του αφρού που σχηματίζεται στα ούρα.
Εδώ, κάνουν μετρήσεις με ένα ξύλινο ραβδί.
Ο σκοπός δεν είναι να εντοπιστούν τα σημεία του βελονισμού,
αλλά να καθοριστούν επακριβώς οι συμμετρίες και οι ασυμμετρίες του σώματος του ασθενούς,
σε σχέση με τις ιδανικές αναλογίες.
Όπως και στα ευρωπαϊκά νοσοκομεία,
ο επικεφαλής σύμβουλος και ο βοηθός του συνοδεύονται από μαθητές
κατά τη διάρκεια των ιατρικών επισκέψεων.
Δεν μπόρεσα να το ερευνήσω αυτό,
αλλά εκπληκτικά αποτελέσματα αποδίδονται στο θιβετανικό τύπο βελονισμού,
όπου επίσης χρησιμοποιούνται μετρήσεις.
Κάποια πανεπιστημιακά μοναστήρια μπορούσαν να φιλοξενήσουν μέχρι και 7.000 μοναχούς.
Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο Βούδδας ήταν πεπεισμένος πως
οι γυναίκες μπορούν να γίνονται δεκτές στην κοινότητα (των μαθητών).
Έκτοτε, οι γυναίκες είχαν πάντα τη δυνατότητα στο βουδδισμό
να έχουν μια θρησκευτική ζωή ως μοναχές,
να ξυρίζουν το κεφάλι τους,
και να φορούν μοναστικές ρόμπες.
Από τις δεκάδες χιλιάδες μοναχές του Θιβέτ,
μόνο 100 περίπου από αυτές που επέζησαν πήγαν στην Ινδία,
όπου εξακολουθούν να ασκούνται στη γιόγκα και το διαλογισμό.
Οι μοναχές, όπως και οι μοναχοί, αφιερώνουν το χρόνο τους
στην προσφορά υπηρεσιών, στις τελετές, στη μελέτη, στην ανάγνωση,
στην προσευχή και στην εξάσκηση των μούντρα.
Αυτές οι κινήσεις περιλαμβάνουν όλη την ουσία της ύπαρξης,
και καθεμία έχει ένα βαθύ, συμβολικό νόημα.
Οι υπόλοιπες μοναχές εγκαταστάθηκαν στο Ντάλα Χούσι,
στην αντίθετη πλευρά της αλυσίδας των Ιμαλαΐων.
Πριν από την τελετή των προσφορών (στα Τρία Πολύτιμα Πετράδια),
κάνουν μια άλλη τελετή γύρω από αυτό το οίκημα,
το οποίο είναι το σπίτι και ο ναός τους.
Αυτές οι μοναχές ανήκουν στο τάγμα των Κάγκιουπα,
στο τάγμα των γιόγκι.
Ιδρύθηκε από τον διάσημο ασκητή Μάρπα και συνεχίστηκε από τον Μιλαρέπα,
ο οποίος είναι φημισμένος για τις γνώσεις του και τη μεγαλειώδη ποίησή του.
Η γνωριμία με το θιβετανικό κόσμο
αποκαλύπτει τη διαίρεση του ταντρικού βουδδισμού σε διάφορα τάγματα.
Τα τέσσερα κύρια τάγματα περιλαμβάνουν σχεδόν όλους τους μαθητές,
είτε είναι μοναχοί είτε ερημίτες.
Αυτοί εδώ οι μοναχοί είναι Νίγκμαπα.
Το όνομά τους σημαίνει "οι πρεσβύτεροι".
Το τάγμα τους ήταν το πρώτο που ιδρύθηκε στο Θιβέτ.
Σήμερα στην Ινδία, ο πιο σεβαστός γκουρού τους είναι αυτός ο άνθρωπος.
Δεν έχει γένεια όπως και πολλοί Μογγόλοι,
και τα μακριά μαλλιά του είναι δεμένα πίσω σε κότσο, κατά τον τρόπο των Θιβετιανών.
Είναι ένας σοφός που είναι παντρεμένος.
Είναι ο πατέρας μιας οικογένειας.
Είναι η Αγιότητά Του, ο Ντουτζόμ Ρίνποτσε.
Οι λάμα των Νίγκμαπα είναι ο κύριος στόχος των κατηγοριών
που έχουν εξαπολύσει κάποιοι Δυτικοί
για ανηθικότητα, μαγεία, διαστρέβλωση του βουδδισμού και άλλες επικρίσεις.
Όλα αυτά εξαφανίζονται από μόνα τους αν κάποιος περάσει λίγη ώρα
με ανθρώπους του επιπέδου του Κέντζε Ρίνποτσε,
του Καγκιού Ρίνποτσε και του Ντουτζόμ Ρίνποτσε.
Εδώ μπορείτε να δείτε τον Ντουτζόμ Ρίνποτσε
να ιερουργεί σε μια ταντρική τελετή μύησης (αμπισέκα).
Το τελευταίο μέρος αυτής της τελετής είναι πολύ ιερό,
πολύ μυστικό για να κινηματογραφηθεί.
Αλλά ακόμα και κατά το αρχικό μέρος της τελετής,
βρισκόμαστε στον πυρήνα της αυθεντικής θιβετανικής παράδοσης.
Θα ήθελα να παραμείνω σιωπηλός και να σας απαλλάξω από το σχολιασμό,
έτσι ώστε να μπορέσετε να έχετε, τουλάχιστον σαν θεατές,
την άμεση εμπειρία αυτής της θιβετανικής παράδοσης.
Το τάγμα των Σάκυαπα, δηλαδή οι μοναχοί από το μοναστήρι Σάκυα,
ήταν το 3ο τάγμα (και όχι το 2ο) που εμφανίστηκε στην ιστορία,
μετά τους Νίγκμαπα.
Ο σημερινός ηγέτης τους είναι ο λάμα των Σάκια, ο Ντάκτι Τρίζιν Ρίνποτσε.
Είναι ένας νεαρός άνδρας ο οποίος δεν έχει ούτε αυτός γένεια,
και έχει δεμένα πίσω τα μακριά μαλλιά του.
Παρά το νεαρό της ηλικίας του, ο Τρίζιν Ρίνποτσε είναι προικισμένος
με κάποιες από τις παραψυχολογικές δυνάμεις που οι Δυτικοί έχουν θαυμάσει σε κάποιους λάμα.
Στην πραγματικότητα, αυτές οι δυνάμεις είναι δευτερεύουσας σημασίας
σε σχέση με την αυθεντική πνευματική ζωή και την αληθινή σοφία,
όπως συμβαίνει και με το θαυματουργικό χάρισμα κάποιων χριστιανών μυστικιστών
σε σχέση με την κατάσταση της αγιοσύνης τους.
Οι Σάκυαπα είναι ένα μη-αναμορφωμένο τάγμα,
όπως οι Νίγκμαπα και οι Κάγκιουπα.
Απ' την άλλη μεριά, το τάγμα των Κιτρινοσκούφηδων, οι Γκελούγκπα,
οι οποίοι "κατάγονται" από την αναμόρφωση του Τσόνγκαπα,
αποτελούν την επίσημη εκκλησία του Θιβέτ.
Σε αυτήν ανήκουν ο Δαλάι Λάμα και ο Πάν-τσεν Λάμα.
Θα μπορούσε κανείς να παρομοιάσει
τη σχέση ανάμεσα στα τάγματα των Κιτρινοσκούφηδων και των Κοκκινοσκούφηδων
με τη σημερινή σχέση ανάμεσα στους προτεστάντες και τους καθολικούς.
Μολονότι εξακολουθούν να υπάρχουν μερικές σημαντικές διαφορές
και οι αναμνήσεις των δυσκολιών του παρελθόντος επικρατούν ακόμα,
υπάρχει μεγάλος αμοιβαίος σεβασμός
και μια ειλικρινής επιθυμία για μια πιο στενή σχέση.
Απ' την άλλη μεριά, ο διαχωρισμός των τριών μη-αναμορφωμένων ταγμάτων
θυμίζει τα κύρια καθολικά τάγματα:
τους βενεδικτίνους, τους φραγκισκανούς και τους δομινικανούς.
Η πεποίθηση όλων είναι πως ανήκουν στην ίδια εκκλησία,
αλλά κάθε τάγμα είναι αφοσιωμένο στην ιδιαίτερη παράδοσή του και στον ιδρυτή του.
Το τάγμα των Κάγκιουπα, στο οποίο η γιόγκα κατέχει σημαντική θέση,
διαιρείται στους Ντούκπα Κάγκιου και στους Κάρμα Κάγκιου.
Ο αρχηγός του τελευταίου είναι η Αγιότητά του, ο Γκιάλουα Κάρμαπα.
Ζει στο Σικκίμ και είναι επίσης ένας τούλκου.
Αναγνωρίστηκε σε νηπιακή ηλικία
ως ο αδιαμφισβήτητος διάδοχος του πρώτου Κάρμαπα.
Αν και είναι μόλις 14 ετών,
είναι ίσως ο πιο διάσημος Θιβετιανός σοφός μετά τον Δαλάι Λάμα.
Από όλους τους σοφούς ανθρώπους που είχα την τιμή να συναντήσω,
είτε ήταν ινδουιστές, μουσουλμάνοι σούφι, ή βουδδιστές,
αυτός είναι ο πιο εντυπωσιακός.
Η εμπειρία μου ολοκληρώνεται με αυτόν.
Η λάμψη της παρουσίας του και η σιωπηλή επιρροή του
δικαιολογούν το βάθος της αναγνώρισης και της λατρείας προς το πρόσωπό του.
Πίσω από το ιερατικό προσωπείο της αταραξίας και της εσωτερικής δύναμης,
όλοι αυτοί οι Θιβετιανοί σοφοί πλημμυρίζουν από ευσπλαχνία,
η οποία είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των βουδδιστών της Μαχαγιάνα.
Ο θρησκευτικός βίος τους ξεκινά με τον όρκο του μποντισάττβα:
ορκίζονται να μην διαχωρίσουν τη δική τους σωτηρία
από την απελευθέρωση όλων των όντων
που είναι αλυσοδεμένα στην ψευδαίσθηση της γέννησης και του θανάτου.
Αλλά το πιο γνωστό στους ξένους θιβετανικό τάγμα
είναι πιθανότατα αυτό των Κιτρινοσκούφηδων ή Γκελούγκπα.
Ανάμεσα στα υψηλά πρόσωπα για τα οποία μπορούν να υπερηφανεύονται
υπάρχουν δύο που είναι ιδιαιτέρως σεβαστά:
οι δύο δάσκαλοι ή παιδαγωγοί που εκπαίδευσαν τον Δαλάι Λάμα.
Ο νεότερος από τους δύο, ο Κιάμπτζε Τρίζανγκ Ρίνποτσε,
είναι ένας λάμα με εξαιρετική φήμη, διακρίσεις και ευφυΐα.
Ο τρόπος με τον οποίο αυτός ο μοναχός εκφράζει την αφοσίωσή του
όταν τον συμβουλεύεται για ένα σημαντικό πρόβλημα που αφορά την πνευματική του ζωή,
δεν είναι σημάδι αβρότητας,
αλλά της εξευγενισμένης εθιμοτυπίας αυτών των ταπεινών Θιβετιανών
μπροστά στους Ανώτατους Δασκάλους.
Αυτοί που έχουν υπάρξει μαθητές έχουν λάβει από το δάσκαλό τους
τις πιο διαφωτιστικές απαντήσεις στα πιο καίρια ερωτήματα.
Έχουν δεχτεί όμως και τη μεταβίβαση μιας δύναμης,
μιας ενέργειας που δεν μπορεί να συγκριθεί με οποιαδήποτε άλλη γνωστή εμπειρία.
Μόνο αυτοί γνωρίζουν ότι ο ζήλος του μαθητή
δεν είναι από φόβο ή δουλοπρέπεια,
αλλά από αγάπη και ευγνωμοσύνη.
Γνωρίζουν επίσης ότι κάθε κίνηση που γίνεται παρουσία του δασκάλου
είναι ένα τελετουργικό.
Το φαγητό μαζί με το δάσκαλο είναι ένα ιερό μυστήριο.
Και αυτή η σιωπή που μοιράζεται μαζί του
είναι μια θεία μετάληψη της αληθινής φύσης των πραγμάτων.
Ο πρεσβύτερος εκπαιδευτής του Δαλάι Λάμα,
ο Κιάμπτζε Λινγκ Ρίνποτσε,
είναι το ζωντανό παράδειγμα αυτών των σπουδαίων Γκελούγκπα μεταφυσικών.
Η τέλεια γνώση τους πάνω στις διδασκαλίες της Πράτζνα Παραμίτα
και σε διάφορες ταντρικές διδασκαλίες,
τους προετοιμάζει σιγά-σιγά
για να φτάσουν στον ύψιστο και απόλυτο διαλογισμό:
στο διαλογισμό όπου δεν υπάρχουν μορφές,
δεν υπάρχει δυαδισμός,
είναι πέρα από όλες τις εικόνες και τις εμφανίσεις.
Η Νταραμσάλα βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της ινδικής πολιτείας Παντζάμπ,
πάνω από την κοιλάδα Κάνγκρα.
Εδώ ζει ο Δαλάι Λάμα, ένας μοναχός που είναι 30 ετών.
Μέσω του αξιώματός του,
ο Δαλάι Λάμα ήταν ήδη διάσημος πολύ καιρό πριν καταφύγει στην Ινδία το 1959.
Εδώ, έγινε προσιτός στους θαυμαστές, στους περίεργους,
στους λόγιους και στους ειδικούς.
Μακρινός διάδοχος του αναμορφωτή Τσόνγκαπα,
αναγνωρισμένος από τους Μογγόλους αυτοκράτορες ως η ηγετική πολιτική προσωπικότητα του Θιβέτ,
χαρακτηρισμένος από δημοσιογράφους σε όλο τον κόσμο ως ζωντανός θεός,
ο θεωρούμενος ως η μετενσάρκωση του μποντισάττβα Αβαλοκιτεσβάρα,
ο 14ος Δαλάι Λάμα,
είναι για όλους τους Θιβετιανούς πρόσφυγες το ζωντανό σύμβολο
της χώρας τους που έχει χαθεί και της θρησκείας τους που δεν θα χαθεί ποτέ.
Όμως αυτός ο ανώτατος άρχοντας,
για τον οποίον η αφοσίωσή τους φτάνει στο σημείο
να μαζεύουν τη σκόνη που πάνω της πάτησαν τα ιερά πόδια του,
ο αρχηγός αυτού του εξόριστου κράτους,
που είναι πιο διάσημος από πολλούς πρωθυπουργούς ισχυρών χωρών,
δεν είναι βασιλιάς,
δεν είναι αυτοκράτορας,
δεν είναι δικτάτορας,
δεν είναι ούτε ο αρχηγός κάποιου πολιτικού κόμματος.
Είναι ένας βουδδιστής μοναχός
που ακολουθεί όλους τους μοναστικούς κανόνες των σούτρα,
συμπεριλαμβανομένων της αγαμίας και της αγνότητας.
Είναι ένας μοναχός που προστερνίζεται
μαζί με τους υπόλοιπους συντρόφους-μοναχούς από την Ποτάλα και τη Λάσα,
και εξομολογείται τις παραβιάσεις των κανόνων του τάγματός του.
Παρόλο που ο Δαλάι Λάμα είναι πολύ μορφωμένος,
όπως ήταν ο 5ος και ο 13ος Δαλάι Λάμα πριν από αυτόν,
δεν είναι απλά ένας δάσκαλος που μεταβιβάζει μυητικές διδασκαλίες σε λίγους μαθητές.
Για τους Θιβετιανούς, είναι περισσότερα από αυτό...
πολύ περισσότερα.
Είναι ο πολύτιμος προστάτης του λαού του,
ο Βούδδας της ευσπλαχνίας
που ενσαρκώθηκε στη Γη για να ανακουφίσει και να υπηρετήσει την ανθρωπότητα.
Αφού πέρασα 7 μήνες μαζί με τους γιόγκι, τους μοναχούς,
και τους λάμα από διάφορα θιβετανικά τάγματα,
είμαι απόλυτα πεπεισμένος πως ο θιβετανικός ταντρικός βουδδισμός,
έτσι όπως εμφανίζεται το 1966 στην Ινδία και το Σικκίμ,
αξίζει τη φήμη που έχει αποκτήσει.
Εν τούτοις, ακόμα κι από τα βιβλία που έχουν γραφτεί από τους πιο ικανούς σπεσιαλίστες,
λίγα είναι αυτά που μπορούν να αποδείξουν του λόγου το αληθές.
Διότι, σύμφωνα με τους Θιβετιανούς δασκάλους,
οι διδασκαλίες ή η μεταβίβαση των γνώσεών τους για την τάντρα και τη γιόγκα
μπορούν να γίνουν κατανοητές μόνο στο πλαίσιο της σχέσης δασκάλου-μαθητή,
με όλους τους περιορισμούς που αυτό συνεπάγεται
και όλο το μυστικιστικό υπόβαθρο που υποδηλώνεται.
Για τους Θιβετιανούς,
η πνευματική αναζήτηση και η διακαής επιθυμία για προσωπική μεταμόρφωση,
είναι οι ποιότητες που δίνουν σε κάποιον το δικαίωμα να λάβει την ύψιστη γνώση.
Και αυτό δεν μπορεί να το κάνει η λεγόμενη αντικειμενική επιστημονική έρευνα,
ή η ερευνητική περιέργεια, ακόμα κι αυτή που διέπεται από πλήρης σεβασμό.
Οι Θιβετιανοί πρόσφυγες-μοναχοί έχουν ένα έντονο αίσθημα αξιοπρέπειας.
Απεχθάνονται την επαιτεία,
και την ιδέα να πουλήσουν τους εαυτούς τους ή την πνευματική κληρονομιά τους.
Τα μάντρα τους (συμβολικοί ήχοι)
και η μαντάλα τους (ιερά οπτικά σύμβολα),
δεν μπορούν να παραχωρηθούν αδιακρίτως.
Και δεν θα πουλήσουν τις γιογκικές ασκήσεις τους στην αγορά,
απλά για να λάβουν οικονομική υποστήριξη.
Φαίνεται ότι η ασφαλής φύλαξη αυτής της πνευματικής κληρονομιάς
είναι η μεγαλύτερη έγνοια του Δαλάι Λάμα,
αυτού του εξόριστου ανώτατου άρχοντα,
αυτού του μοναχού που προσεύχεται.
Επιμέλεια: Dekila Μετάφραση, υποτιτλισμός: Stav