Tip:
Highlight text to annotate it
X
Παρακολουθείτε το ESOcast!
Επιστήμη αιχμής και εξελίξεις από το ESO,
το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο,
εξερευνούμε τα όρια του Σύμπαντος με τον Δρ. Τζο Λίσκε ή αλλιώς Δρ. Τζέι.
Γεια σας και καλωσήλθατε σ’ αυτό το επετειακό επεισόδιο του ESOCast.
Στο δρόμο για την 50η επέτειο της ίδρυσης του ESO, τον Οκτώβριο του 2012
θα ασχοληθούμε με οχτώ ξεχωριστά θέματα
που χαρακτήρισαν τα πρώτα 50 χρόνια εξερεύνησης του νότιου ουρανού από το ESO.
Αυτή είναι η αφήγηση μίας επικής περιπέτειας...
Μία ιστορία για τη κοσμική περιέργεια, το θάρρος και την επιμονή...
Η ιστορία του πώς η Ευρώπη πήγε στο Νότο για να εξερευνήσει τ’ άστρα.
Πηγαίνοντας Νότια
Καλωσήλθατε στο ESO, το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο.
Πενήντα χρονών πια, αλλά πιο ζωντανό από ποτέ.
Το ESO είναι η πύλη της Ευρώπης προς τ’ άστρα.
Εδώ αστρονόμοι από δεκαπέντε χώρες
ενώνουν τις δυνάμεις τους για να ανακαλύψουν τα μυστικά του Σύμπαντος.
Πώς;
Κατασκευάζοντας τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια στη Γη.
Σχεδιάζοντας ευαίσθητες κάμερες και όργανα.
Μελετώντας τους ουρανούς.
Παρατηρούν αντικείμενα κοντινά και μακρινά,
από κομήτες που διατρέχουν το Ηλιακό Σύστημα,
ως μακρινούς γαλαξίες στα όρια του χώρου και του χρόνου,
προσφέροντας μας νέες γνώσεις και μία ανεπανάληπτη ματιά στο Σύμπαν.
Ένα Σύμπαν μυστηρίων και κρυμμένων μυστικών.
Και εκθαμβωτικής ομορφιάς.
Από τις μακρινές βουνοκορφές της Χιλής,
οι Ευρωπαίοι αστρονόμοι στρέφουν το βλέμμα στα άστρα.
Αλλά γιατί στη Χιλή;
Τι έκανε τους αστρονόμους να πάνε στο Νότο;
Η έδρα του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου βρίσκεται στο Γκάρχινγκ της Γερμανίας.
Αλλά από την Ευρώπη είναι ορατό μόνο μέρος του ουρανού.
Για να συμπληρωθεί η εικόνα, πρέπει να πάμε νότια.
Για πολλούς αιώνες, οι χάρτες του νότιου ουρανού εμφάνιζαν εκτεταμένες κενές περιοχές –
μία Terra Incognita των ουρανών.
1595.
Για πρώτη φορά, Ολλανδοί έμποροι σαλπάρουν για τις Ανατολικές Ινδίες.
Τη νύχτα, οι πλοηγοί Πίτερ Κάιζερ και Φρίντρικ ντε Χάουτμαν
μετρούσαν τη θέση περισσότερων από 130 άστρων στο νότιο ουρανό.
Σύντομα, ουράνιες σφαίρες και χάρτες καταγράφουν δώδεκα νέους αστερισμούς,
τους οποίους κανένας Ευρωπαίος δεν είχε δει μέχρι τότε.
Οι Βρετανοί πρώτοι κατασκεύασαν ένα μόνιμο αστρονομικό σταθμό
στο νότιο ημισφαίριο.
Το Βασιλικό Αστεροσκοπείο στο ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας ιδρύθηκε το 1820.
Όχι πολύ αργότερα, ο Τζον Χέρσελ ίδρυσε το ιδιωτικό του αστεροσκοπείο,
κοντά στο διάσημο όρος Τέιμπλ της Νότιας Αφρικής.
Τι θέα!
Σκοτεινός ουρανός γεμάτος λαμπρά σμήνη και νέφη άστρων.
Σύντομα, τα αστεροσκοπεία Χάρβαρντ, Γέιλ και Λάιντεν
ακολούθησαν με τους δικούς τους νότιους σταθμούς.
Αλλά η εξερεύνηση του νότιου ουρανού
απαιτούσε ακόμη θάρρος, πάθος και επιμονή.
Μέχρι πριν από πενήντα χρόνια
σχεδόν όλα τα μεγάλα τηλεσκόπια βρίσκονταν βόρεια του ισημερινού.
Γιατί λοιπόν είναι τόσο σημαντικός ο νότιος ουρανός;
Πρωτίστως γιατί διέθετε αρκετές αχαρτογράφητες περιοχές.
Απλά δε μπορείς να δεις όλο τον ουρανό από την Ευρώπη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κέντρο του Γαλαξία μας.
Είναι μετά βίας ορατό από το βόρειο ημισφαίριο,
αλλά δεσπόζει στο νότιο ουρανό.
Ύστερα είναι τα Νέφη του Μαγγελάνου –
δύο μικροί γαλαξίες συνοδοί του Γαλαξία μας.
Αόρατοι στο Βορρά, αλλά εξέχοντες νότια του ισημερινού.
Και τέλος,
οι Ευρωπαίοι αστρονόμοι δυσκολεύονταν από τη φωτορρύπανση και τις καιρικές συνθήκες.
Πηγαίνοντας νότια θα έλυναν πολλά από τα προβλήματά τους.
Ένα γραφικό θαλάσσιο ταξίδι στην Ολλανδία, Ιούνιος 1953
Εδώ, πάνω στο Αισελμίερ,
ο Γερμανο-αμερικάνος αστρονόμος Βάλτερ Μπάαντε
και ο Ολλανδός αστρονόμος Γιαν Όορτ ανακοίνωσαν
στους συναδέλφους τους το σχέδιό τους για ένα Ευρωπαϊκό Αστεροσκοπείο
στο νότιο ημισφαίριο.
Καμία μεμονωμένη Ευρωπαϊκή χώρα δε μπορούσε να συναγωνιστεί τις ΗΠΑ.
Όλες μαζί όμως, ίσως μπορούσαν.
Επτά μήνες αργότερα, δώδεκα αστρονόμοι από έξι χώρες συγκεντρώθηκαν εδώ
στη μεγαλοπρεπή Αίθουσα Γερουσίας του Πανεπιστημίου της Λάιντεν.
Υπέγραψαν μία δήλωση,
εκφράζοντας την επιθυμία τους να ιδρύσουν ένα Ευρωπαϊκό αστεροσκοπείο στη Νότια Αφρική.
Έτσι άνοιξε ο δρόμος για την ίδρυση του ESO.
Αλλά για σταθείτε!... Νότια Αφρική;
Ήταν λογικό βέβαια.
Η Νότια Αφρική ήδη διέθετε το Αστεροσκοπείο Κέιπ, και από το 1909,
το Αστεροσκοπείο Τρανσβάαλ στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Το Αστεροσκοπείο της Λάιντεν διέθετε ένα νότιο σταθμό στο Χαρτεμπεσπόορτ.
Το 1955,
αστρονόμοι ξεκίνησαν δοκιμές για να βρουν το βέλτιστο σημείο για ένα μεγάλο τηλεσκόπιο.
Ζεεκοχάτ στο Γκρέιτ Καρού. Ή Ταφελκόπιε, στο Μπλουμφοντέιν.
Αλλά οι καιρικές συνθήκες δεν ήταν τόσο ευνοικές.
Γύρω στο 1960, το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε στο άγριο τοπίο της βόρειας Χιλής.
Αμερικανοί αστρονόμοι σχεδίαζαν εδώ και
το δικό τους αστεροσκοπείο του νότιου ημισφαιρίου.
Δύσκολες έφιππες αποστολές ανακάλυψαν συνθήκες πολύ καλύτερες από της Νότιας Αφρικής.
Το 1963, αποφασίστηκε η εγκατάσταση στη Χιλή.
Έξι μήνες αργότερα, επελέγη το ύψωμα Λα Σίγια
ως η μελλοντική θέση του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου.
Το ESO δεν ήταν πλέον μακρινό όνειρο.
Τελικά, πέντε Ευρωπαϊκές χώρες υπέγραψαν τη Συνθήκη του ESO στις 5 Οκτωβρίου 1962 —
τα επίσημα γενέθλια του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου.
Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Σουηδία
δεσμεύθηκαν από κοινού να εξερευνήσουν το νότιο ουρανό.
Η περιοχή γύρω από το Λα Σίγια αγοράστηκε από τη Χιλιανή κυβέρνηση.
Ένας δρόμος κατασκευάστηκε στη μέση του πουθενά.
Το πρώτο τηλεσκόπιο του ESO πήρε μορφή, σε ένα χαλυβουργείο του Ρότερνταμ.
Και το Δεκέμβριο του 1966,
το Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο άνοιξε το πρώτο μάτι του προς τον ουρανό.
Η Ευρώπη ξεκίνησε ένα μεγαλειώδες ταξίδι κοσμικών ανακαλύψεων.
Είμαι ο Δρ. Τζέι και εδώ τελειώνει αυτό το ειδικό επεισόδιο του ESOcast.
Θα τα πούμε την επόμενη φορά για μία ακόμη κοσμική περιπέτεια.
Το ESOcast είναι παραγωγή του ESO,
του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου.
Το ESO, το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο,
είναι ο κορυφαίος διακρατικός οργανισμός έρευνας και τεχνολογίας στην αστρονομία,
σχεδιάζει, κατασκευάζει και διαχειρίζεται τα πλέον προηγμένα επίγεια τηλεσκόπια στον κόσμο.
Κείμενα: ESO; Μετάφραση: Μανώλης Ζούλιας
Τώρα που ενημερωθήκατε από το ESO,
μπορείτε να 'ταξιδέψετε' και με το Hubble.
Το Hubblecast ενημερώνει για τις τελευταίες ανακαλύψεις
του πλέον διάσημου και παραγωγικού διαστημικού παρατηρητηρίου,
του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Hubble των NASA/ESA.