Tip:
Highlight text to annotate it
X
Παρακολουθείτε το ESOcast!
Επιστήμη αιχμής και εξελίξεις από το ESO,
το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο,
εξερευνούμε τα όρια του Σύμπαντος με τον Δρ. Τζο Λίσκε ή αλλιώς Δρ. Τζέι.
Γεια σας και καλωσήλθατε σ’ αυτό το επετειακό επεισόδιο του ESOCast.
Καθ' οδόν προς την 50η επέτειο της ίδρυσης του ESO, τον Οκτώβριο του 2012
θα ασχοληθούμε με οχτώ ξεχωριστά θέματα
που χαρακτήρισαν τα πρώτα 50 χρόνια εξερεύνησης του νότιου ουρανού από το ESO.
Κοιτώντας ψηλά
Πριν από 167.000 χρόνια, ένα άστρο εξερράγη σε ένα μικρό γαλαξία σε τροχιά γύρω από το Γαλαξία μας.
Τη στιγμή της μακρινής έκρηξης,
ο *** Sapiens μόλις είχε εμφανιστεί στην Αφρικανική σαβάνα.
Κανείς όμως δε μπορούσε να αντιληφθεί αυτό το κοσμικό πυροτέχνημα,
καθώς η φωτεινή έκρηξη είχε μόλις ξεκινήσει το μακρύ ταξίδι της προς τη Γη.
Όταν το φως του υπερκαινοφανούς ολοκλήρωσε το 98% του ταξιδιού του,
οι Έλληνες φιλόσοφοι είχαν μόλις αρχίσει να σκέπτονται για τη φύση του Σύμπαντος.
Λίγο πριν το φως φτάσει στη Γη,
ο Γαλιλαίος Γαλιλέι έστρεφε τα πρώτα τηλεσκόπιά του προς τον ουρανό.
Και στις 24 Φεβρουαρίου 1987,
όταν τα φωτόνια της έκρηξης επιτέλους περιέλουσαν τον πλανήτη μας,
οι αστρονόμοι ήταν έτοιμοι να παρατηρήσουν λεπτομερώς τον υπερκαινοφανή.
Ο Υπερκαινοφανής (σουπερνόβα) 1987A
εμφανίστηκε στο νότιο ουρανό -
μη παρατηρήσιμος από την Ευρώπη ή τις ΗΠΑ.
Όμως το ESO είχε ήδη εγκαταστήσει τα πρώτα μεγάλα τηλεσκόπιά του στη Χιλή,
παρέχοντας στους αστρονόμους θέση στη πρώτη σειρά του κοσμικού θεάματος.
Το τηλεσκόπιο αποτελεί βέβαια το βασικό εργαλείο
που μας επιτρέπει να αποκαλύψουμε τα μυστικά του Σύμπαντος.
Τα τηλεσκόπια συλλέγουν πολύ περισσότερο φως από το ανθρώπινο μάτι,
και έτσι αποκαλύπτουν αμυδρότερα άστρα και βλέπουμε βαθύτερα μέσα στο Σύμπαν.
Όπως οι μεγεθυντικοί φακοί, εμφανίζουν και περισσότερες λεπτομέρειες.
Και όταν εξοπλιστούν με ευαίσθητες κάμερες και φασματογράφους,
μας παρέχουν πληθώρα πληροφοριών για πλανήτες, άστρα και γαλαξίες.
Τα πρώτα τηλεσκόπια του ESO στη Λα Σίγια ήταν ετερόκλητα.
Ποίκιλλαν από μικρά όργανα της κάθε χώρας μέλους
ως μεγάλους αστρογράφους και κάμερες ευρέως πεδίου.
Το 2,2 μέτρων τηλεσκόπιο - περίπου 30 χρόνων σήμερα -
μας δίνει ακόμη μερικές από τις πιο εντυπωσιακές απεικονίσεις του Σύμπαντος.
Στο ψηλότερο σημείο του υψώματος Λα Σίγια
βρίσκεται το μεγαλύτερο επίτευγμα των πρώτων χρόνων του ESO - το τηλεσκόπιο των 3,6 μέτρων.
35 ετών πια, βρίσκεται σε μία νέα περίοδο της ζωής του ως κυνηγός πλανητών.
Επίσης, Σουηδοί αστρονόμοι κατασκεύασαν έναν δίσκο διαμέτρου 15 μέτρων
για να μελετήσουν τα μικροκύματα από ψυχρά κοσμικά νέφη.
Όλα μαζί, αυτά τα τηλεσκόπια βοήθησαν να ανακαλύψουμε το Σύμπαν στο οποίο ζούμε.
Η Γη είναι ένας μόνο από τους οκτώ πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος.
Από το μικρό Ερμή ως το γιγαντιαίο Δία,
αυτές οι βραχώδεις σφαίρες και οι αέριες μπάλες είναι τα υπολείμματα του σχηματισμού του Ήλιου μας.
Ο Ήλιος με τη σειρά του, είναι ένα απλό άστρο στο Γαλαξία μας.
Μία αχτίδα φωτός ανάμεσα στα εκατοντάδες δισεκατομμύρια παρόμοια άστρα -
αλλά και διογκωμένους ερυθρούς γίγαντες, συρρικνωμένους λευκούς νάνους,
και ταχύτατα περιστρεφόμενους αστέρες νετρονίων.
Στους σπειροειδείς βραχίονες του Γαλαξία μας βρίσκονται διάσπαρτα λαμπρά νέφη,
που φιλοξενούν λαμπρά σμήνη νεογέννητων άστρων,
ενώ τα παλιά σφαιρικά σμήνη περιδιαβαίνουν το Γαλαξία.
Και ο Γαλαξίας μας είναι ένας από τους αναρίθμητους γαλαξίες στο αχανές Σύμπαν,
το οποίο διαστέλλεται από τη Μεγάλη Έκρηξη, πριν από περίπου 14 δις χρόνια.
Τα τελευταία πενήντα χρόνια, το ESO βοήθησε να βρούμε τη θέση μας στο Σύμπαν.
Κοιτάζοντας ψηλά, ανακαλύψαμε επίσης τις καταβολές μας.
Είμαστε μέρος της μεγάλης κοσμικής ιστορίας. Χωρίς άστρα, δε θα ήμασταν εδώ.
Το Σύμπαν ξεκίνησε με υδρογόνο και ήλιο, τα δύο ελαφρύτερα χημικά στοιχεία.
Τα άστρα, σαν πυρηνικοί φούρνοι, μετατρέπουν τα ελαφρύτερα σε βαρύτερα στοιχεία.
Και υπερκαινοφανείς όπως ο 1987A
διασπείρουν στο Σύμπαν τα προϊόντα αυτής της αστρικής αλχημείας.
Όταν το Ηλιακό Σύστημα δημιουργήθηκε, πριν από περίπου 4,6 δις χρόνια,
περιείχε μικρές ποσότητες τέτοιων βαρύτερων στοιχείων.
Μέταλλα και πυριτικά άλατα, αλλά και άνθρακα και οξυγόνο.
Ο άνθρακας στους μύες μας, το σίδηρο στο αίμα μας και το ασβέστιο στα οστά μας,
όλα σχηματίστηκαν σε μία νεότερη γενιά άστρων.
Εσείς και εγώ είμαστε κυριολεκτικά φτιαγμένοι στον ουρανό.
Αλλά οι απαντήσεις πάντα οδηγούν σε νέα ερωτήματα.
Όσο περισσότερα μαθαίνουμε, τόσο βαθαίνουν τα μυστήρια.
Ποιά είναι η προέλευση και η κατάληξη των γαλαξιών;
Υπάρχουν άλλα αστρικά συστήματα εκεί έξω και υπάρχει ζωή σε εξωγήινους κόσμους;
Και τι κρύβεται στη σκοτεινή καρδιά του Γαλαξία μας;
Είναι φανερό ότι οι αστρονόμοι χρειάζονταν πιο ισχυρά τηλεσκόπια.
Και το ESO τους παρείχε νέα επαναστατικά εργαλεία.
Είμαι ο Δρ. Τζέι και εδώ τελειώνει αυτό το ειδικό επεισόδιο του ESOcast.
Θα τα πούμε την επόμενη φορά για μία ακόμη κοσμική περιπέτεια.
Το ESOcast είναι παραγωγή του ESO,
του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου.
Το ESO, το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο,
είναι ο κορυφαίος διακρατικός οργανισμός έρευνας και τεχνολογίας στην αστρονομία,
σχεδιάζει, κατασκευάζει και διαχειρίζεται τα πλέον προηγμένα επίγεια τηλεσκόπια στον κόσμο.
Κείμενα: ESO ; Μετάφραση: Μανώλης Ζούλιας
Τώρα που ενημερωθήκατε από το ESO,
μπορείτε να 'ταξιδέψετε' και με το Χαμπλ.
Το Hubblecast ενημερώνει για τις τελευταίες ανακαλύψεις
του πλέον διάσημου και παραγωγικού διαστημικού παρατηρητηρίου,
του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ των NASA/ESA.