Tip:
Highlight text to annotate it
X
Παρακολουθείτε το ESOcast!
Επιστήμη αιχμής και εξελίξεις από το ESO,
το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο,
εξερευνούμε τα όρια του Σύμπαντος με τον Δρ. Τζο Λίσκε ή αλλιώς Δρ. Τζέι.
Γεια σας και καλωσήλθατε σ’ αυτό το επετειακό επεισόδιο του ESOCast.
Καθ' οδόν προς την 50η επέτειο της ίδρυσης του ESO, τον Οκτώβριο του 2012
θα ασχοληθούμε με οχτώ ξεχωριστά θέματα
που χαρακτήρισαν τα πρώτα 50 χρόνια εξερεύνησης του νότιου ουρανού από το ESO.
Αλλάζοντας απόψεις
Ωραία μουσική, έτσι δεν είναι;
Αλλά ας υποθέσουμε ότι είχατε προβλήματα ακοής.
Αν δεν μπορούσατε να ακούσετε τις χαμηλές συχνότητες;
Ή τις υψηλές;
Οι αστρονόμοι αντιμετώπιζαν τέτοιες καταστάσεις.
Το ανθρώπινο μάτι είναι ευαίσθητο μόνο σε ένα μικρό τμήμα της συνολικής ακτινοβολίας του Σύμπαντος.
Δεν μπορούμε να δούμε φώς με μήκος κύματος μικρότερο του ιώδους,
ή μεγαλύτερο του ερυθρού.
Απλά δεν αντιλαμβανόμαστε ολόκληρη την κοσμική συμφωνία
Η υπέρυθρη ή θερμική ακτινοβολία ανακαλύφθηκε από τον William Herschel το 1800
Σε ένα σκοτεινό δωμάτιο δεν μπορείτε να με δείτε.
Αλλά φορώντας υπέρυθρα γυαλιά, μπορείτε να "δείτε" την θερμότητα του σώματος μου.
Ομοίως, υπέρυθρα τηλεσκόπια αποκαλύπτουν κοσμικά αντικείμενα πάρα πολύ ψυχρά για να εκπέμπουν ορατό φως,
όπως τα σκοτεινά νέφη αερίου και σκόνης, όπου γεννιούνται αστέρια και πλανήτες.
Για δεκαετίες
οι αστρονόμοι του ESO επιθυμούσαν να εξερευνήσουν το Σύμπαν
σε υπέρυθρα μήκη κύματος.
Αλλά οι πρώτοι ανιχνευτές ήταν μικροί και αναποτελεσματικοί
Μας έδωσαν μια θολή άποψη του υπέρυθρου ουρανού.
Οι σύγχρονες κάμερες είναι τεράστιες και πανίσχυρες.
Ψύχονται σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες για να αυξηθεί η ευαισθησία τους.
Και το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο του ESO έχει σχεδιαστεί για την καλύτερη χρήση τους.
Στην πραγματικότητα, κάποια τεχνολογικά κόλπα, όπως η συμβολομετρία, λειτουργούν μόνο στο υπέρυθρο
Διευρύναμε την άποψή μας για να αποκαλύψουμε το Σύμπαν σε ένα νέο φως.
Αυτή η σκοτεινή κηλίδα είναι ένα νέφος κοσμικής σκόνης. Κρύβει τα άστρα που βρίσκονται στο υπόβαθρο.
Αλλά στο υπέρυθρο μπορούμε να παρατηρήσουμε μέσα από την σκόνη.
Και εδώ είναι το νεφέλωμα του Ωρίωνα, ένα αστρικό φυτώριο.
Τα περισσότερα από τα νεογέννητα άστρα είναι κρυμμένα από τα σύννεφα σκόνης.
Και πάλι το υπέρυθρο επεμβαίνει και αποκαλύπτει αστέρια που γεννιούνται!
Στο τέλος της ζωής τους τα άστρα αποβάλλουν φυσαλίδες αερίων.
Κοσμικά στολίδια στα οπτικά μήκη κύματος
- αλλά η υπέρυθρη εικόνα δείχνει πολύ περισσότερη λεπτομέρεια.
Μην ξεχνάτε τα άστρα και τα νέφη αερίων
που αιχμαλωτίστηκαν από την γιγάντια μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία μας.
Χωρίς υπέρυθρες κάμερες δεν θα τα βλέπαμε ποτέ.
Σε άλλους γαλαξίες,
υπέρυθρες μελέτες αποκάλυψαν την πραγματική κατανομή άστρων σαν τον Ήλιο μας.
Οι πιο μακρινοί γαλαξίες μπορούν να μελετηθούν μόνο στο υπέρυθρο.
Το φως τους έχει μετατοπιστεί προς αυτά τα μεγάλα μήκη κύματος
λόγω της διαστολής του Σύμπαντος.
Κοντά στο Παρανάλ βρίσκεται μια μικρή βουνοκορφή με ένα απομονωμένο κτίριο
Στο κτίριο βρίσκεται το τηλεσκόπιο των 4,1 μέτρων VISTA.
Κατασκευάστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, το δέκατο μέλος του ESO.
Προς το παρόν, το VISTA παρατηρεί μόνο στο υπέρυθρο.
Χρησιμοποιεί μια γιγάντια κάμερα, με βάρος όσο ένα φορτηγό.
Και όντως, το Vista προσφέρει πρωτοφανή άποψη του υπέρυθρου Σύμπαντος.
Το ESO κάνει οπτική αστρονομία από την γέννηση του, πενήντα χρόνια πριν.
Και υπέρυθρη αστρονομία εδώ και τριάντα χρόνια.
Αλλά υπάρχουν και άλλοι παρατηρητές της κοσμικής συμφωνίας.
Πέντε χιλιάδες μέτρα πάνω από την θάλασσα, ψηλά στις χιλιανές Άνδεις,
βρίσκεται το υψίπεδο Chajnantor.
Η Αστρονομία δεν μπορεί να πάει ψηλότερα.
Στο Chajnantor είναι εγκατεστημένο το ALMA
-Μεγάλη Συστοιχία Χιλιοστού/Υποχιλιοστού της Ατακάμα
Το ALMA είναι ακόμη υπό κατασκευή.
Σε μια τοποθεσία τόσο εχθρική, που είναι δύσκολη ακόμη και η αναπνοή!
Με μόλις δέκα από τις 66 κεραίες σε λειτουργία,
το ALMA έκανε την πρώτη παρατήρηση το φθινόπωρο του 2011.
Χιλιοστομετρικά κύματα από το διάστημα. Για να τα παρατηρήσουμε πρέπει να είμαστε σε μέρος ψηλό και ξηρό.
Το Chajnantor είναι ένα από τα καλύτερα μέρη στον κόσμο.
Σύννεφα ψυχρού αερίου και σκοτεινής σκόνης γίνονται ορατά σε ένα ζεύγος συγκρουόμενων γαλαξιών.
Εδώ δεν είναι όπου γεννιούνται τα άστρα, αλλά όπου συλλαμβάνονται.
Και αυτά τα σπειροειδή κύματα που εκπέμπονται από ένα άστρο που πεθαίνει
- μήπως οφείλονται σε έναν πλανήτη;
Αλλάζοντας τον τρόπο που παρατηρούμε,
κατανοούμε την προέλευση των πλανητών, των άστρων και των γαλαξιών.
Την πλήρη συμφωνία του Σύμπαντος.
Είμαι ο Δρ. Τζέι και εδώ τελειώνει αυτό το ειδικό επεισόδιο του ESOcast.
Θα τα πούμε την επόμενη φορά για μία ακόμη κοσμική περιπέτεια.
Το ESOcast είναι παραγωγή του ESO,
του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου.
Το ESO, το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο,
είναι ο κορυφαίος διακρατικός οργανισμός έρευνας και τεχνολογίας στην αστρονομία,
σχεδιάζει, κατασκευάζει και διαχειρίζεται τα πλέον προηγμένα επίγεια τηλεσκόπια στον κόσμο.
Κείμενα: ESO, Μετάφραση: Ανδρέας Βοσινάκης www.ofa.gr