Tip:
Highlight text to annotate it
X
Η προέλευση του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας αρχίζει από το 1710, με την Βασίλισσα Άννα,
μια μονάρχη που είχε μόλις επιβλέψει την Ένωση Αγγλίας και Σκωτίας σε μια τότε, ολοκαίνουργια Μεγάλη Βρετανία.
Στο βαρύ της πρόγραμμα ήταν επίσης και ο Νόμος της Άννας: ο πρώτος νόμος περί πνευματικής ιδιοκτησίας,
που επέτρεπε στους συγγραφείς να ελέγχουν το ποιος μπορεί να αντιγράφει τα βιβλία τους ή να διασκευάζει
τα έργα τους για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Αργότερα, μια ομάδα επαναστατικών αποίκων, σκέφτηκε
ότι ο Νόμος της Άννας ήταν καλή ιδέα, και έτσι τον αντέγραψαν μέσα στο σύνταγμα τους
δίνοντας στο κογκρέσο την δύναμη: "Να προωθήσει την Πρόοδο της Επιστήμης και
των πρακτικών Τεχνών, εξασφαλίζοντας, για περιορισμένο Χρόνο, στους Δημιουργούς τα
αποκλειστικά δικαιώματα των Έργων τους.”. Ουσιαστικά, το copyright είναι μία συμφωνία
μεταξύ δημιουργού και κοινωνίας: αν υποσχεθείς να φτιάχνεις περισσότερα, υποσχόμαστε να μην τα αντιγράψουμε
ούτε να τα διασκευάσουμε για 28 χρόνια. Ορίστε ένα σύγχρονο παράδειγμα:
Ας πούμε ότι θες να γίνεις σκηνοθέτης και ψάχνεις το πρότζεκτ με το οποίο θα ξεκινήσεις.
Μια ιστορία που θα ήθελες να διασκευάσεις είναι το Χάρι Πότερ, αλλά αφού η J.K. Rowling έκδωσε την "Φιλοσοφική
Λίθο" στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1998, είναι ακόμη προστατευμένο, οπότε δεν μπορείς
να το χρησιμοποιήσεις. Αντί για αυτό θα πρέπει να βρεις κάτι αρκετά
παλιότερο, όπως για παράδειγμα: το Star Wars: A New Hope!
Ο George Lucas κυκλοφόρησε το Star Wars το 1977! Περισσότερο από 28 χρόνια πριν.
Τέλεια! Ξεκίνα τα γυρίσματα! Βασικά... όχι.
Αν και κανονικά το Star Wars έπρεπε να χάσει το copyright του το 2005, είναι προστατευμένο
μέχρι το 2072! Δηλαδή 95 χρόνια μετά την έκδοση του, όχι 28!
Οπότε δεν μπορείς να το χρησιμοποιήσεις χωρίς άδεια. Γιατί όμως το copyright του κρατάει τόσο πολύ;
Λοιπόν, όσο υπάρχουν τα πνευματικά δικαιώματα τόσο θα υπάρχουν δημιουργοί που υποστηρίζουν
ότι δεν διαρκούν αρκετά. Και ίσως να έχουν δίκιο. Πώς ένας φτωχός
άνθρωπος σαν τον George Lucas θα βγάλει κέρδος στα 28 χρόνια που είναι μεταξύ 1977 και 2005;
Υπήρχε μόνο η πρώτη κινηματογραφική έκδοση του "A New Hope",
και η κινηματογραφική επανέκδοση το 1978 και το 1979
και το 1981 και το 1982
και μετά υπήρχαν οι κασέτες VHS και Betamax του 1982
η τηλεοπτική έκδοση το 1984, η έκδοση σε LaserDisc το 1985,
η έκδοση σε widescreen LaserDisc το 1989, η επανέκδοση σε κασέτες το 1990
και το 1992 για widescreen, η επανέκδοση σε LaserDisc το 1993,
η επαν-επανέκδοση σε κασέτες το 1995 και η κινηματογραφική ειδική έκδοση το 1997
(O Han έριξε πρώτος, μπάσταρδε.) και μετά σε κασέτες το 1997,
και η έκδοση σε DVD το 2004. Και τώρα εσύ, αγαπητέ σκηνοθέτη, έρχεσαι
και θες να φτιάξεις την δική σου έκδοση του New Hope; Ντροπή σου!
Σαν να κλέβεις φαγητό απευθείας από το στόμα του George Lucas.
Τέσσερις φορές συμφώνησε το Κογκρέσο με τους δημιουργούς ότι η διάρκεια του copyright είναι
πολύ μικρή για κέρδος, οπότε την επέκτεινε. Πρώτα το 1831 από 28 σε 42 χρόνια, μετά ξανά
το 1909 σε 56 χρόνια, το 1976 σε 50 χρόνια συν την διάρκεια ζωής του δημιουργού και το 1998
σε 70 χρόνια συν την την διάρκεια ζωής του δημιουργού.
Καλή συμφωνία για τους δημιουργούς που έχουν ήδη φτιάξει κάτι, αλλά πόσο βοηθάει την
κοινωνία να έχει περισσότερες ταινίες και βιβλία; Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς για παράδειγμα
ότι ο E.R. Burroughs έγραψε την "Πριγκίπισσα του Άρη" και τον "Ταρζάν" το 1911
μόνο και μόνο επειδή οι νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας είχαν μόλις επεκταθεί.
Ή ότι η J.K. Rowling, όσο ζούσε άνεργη στην Σκωτία, δεν θα έγραφε το Χάρι Πότερ
επειδή είχε υπολογίσει ότι το copyright θα κρατούσε μόνο για όλη της την ζωή
και όχι 7 δεκαετίες επιπλέον. Βασικά, ποιος ακριβώς θέλει κίνητρο μετά
θάνατο; Ο θάνατος είναι το σημείο στο οποίο κυριολεκτικά δεν υπάρχει κανένα απολύτως κίνητρο
που θα σε ωθήσει να γράψεις ένα ακόμα σενάριο. Επειδή είσαι νεκρός.
Αν είσαι από αυτούς τους ανθρώπους που παρακινούνται μόνο από σχέδια που εκτυλίσσονται
μετά θάνατον, είτε είσαι απίστευτα φοβερός, ή διαταραγμένος.
Και τι έγινε; Τι κι αν τα σχέδια με μακαρόνια του κάθε παιδιού προστατεύονται ως πνευματική ιδιοκτησία
για 175 χρόνια; Τι πειράζει;
Πειράζει, γιατί οι δικαιούχοι των δικαιωμάτων μετά θάνατον δεν είναι οι δημιουργοί, ή η κοινωνία
αλλά οι εταιρίες. Εταιρίες σαν την Disney. Θυμάστε όλες τις παλιές καλές ταινίες της Disney;
Ναι, αυτές που βασίστηκαν σε έργα που τότε δεν προστατεύονταν πλέον από copyright.
Ολόκληρη η αυτοκρατορία της Disney και όλη η παιδική μαγεία που δημιουργεί, υπάρχει μόνο
και μόνο επειδή υπήρχαν έργα χωρίς copyright που ο Walt Dinsey - ξέρετε, ο τύπος που
ίδρυσε την εταιρία - μπορούσε να χρησιμοποιήσει.
Αλλά η εταιρική άνευ-Walt Disney προωθούσε πολύ την επέκταση διάρκεια ζωής+70 χρόνια του 1998.
Εξασφάλισαν ότι κανείς δεν θα μπορούσε να φτιάξει περισσότερο δημοφιλείς εκδόσεις των ταινιών τους
με τον τρόπο που εκείνοι έφτιαξαν για παράδειγμα μια περισ- σότερο δημοφιλή εκδοση της Αλίκης στην Χώρα των Θαυμάτων.
Αυτός ο σχεδόν ατελείωτος έλεγχος ανατρέπει τελείως τον σκοπό των πνευματικών δικαιωμάτων που είναι να
προωθούν την δημιουργία περισσότερων έργων και όχι να δίνουν στις εταιρίες την δύναμη να εμποδίζουν τους ανθρώπους
να φτιάχνουν νέα έργα βασισμένα στις προσπάθειες των εδώ και καιρό νεκρών ιδρυτών τους.
Οι νέοι σκηνοθέτες και συγγραφείς χρειάζονται την ελευθερία να διασκευάζουν παλαιότερα έργα
Και πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν υλικό από την δικιά τους γενιά
και όχι να περιορίζονται μόνο σε παλαιότερα έργα.
Στο ξεκίνημα του νέου αιώνα, ο George Lucas έδωσε στον πολιτισμό μια νέα λέξη: προσδοκογοήτευση.
Από την τεράστια απογοήτευση που ήταν η βιαστική, βαρετή και άψυχη νέα τριλογία.
Ο George Lucas είχε κάθε δικαίωμα να μετατρέψει τις ταινίες αυτές σε μια στείρα μηχανή προώθησης
παιχνιδιών. O Darth Vader του ανήκε και μπορούσε να πει την ιστορία της καταγωγής του
όπως εκείνος ήθελε - και αυτή είναι η μόνη έκδοση που θα δείτε ποτέ.
Άλλα φανταστείτε για μια στιγμή ότι οι νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας ήταν όπως αρχικά.
Το 2011 ολόκληρη η πρωτότυπη τριλογία του Star Wars - τα σχέδια, οι χαρακτήρες, η μουσική -
θα έχανε το copyright της και θα ήταν διαθέσιμη σε φιλόδοξους σκηνοθέτες για
την διασκευάσουν φτιάχνοντας την δικιά τους έκδοση.
Θα υπήρχε μια μεγάλη συλλογή από νέες ιστορίες Star Wars για απολαύσουν οι οπαδοί.
Όμως, όσο οι νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας μένουν ως έχουν, κανένας ζωντανός άνθρωπος δεν θα μπορέσει
να πει την ιστορία του Darth Vader, ή την ιστορία του Χάρι Πότερ, ή την ιστορία ενός Χόμπιτ, ή
οποιαδήποτε άλλη ιστορία που έχει σημασία για αυτούς, όσο ο συγγραφέας τους, ή όταν πεθάνει η εταιρία τους,
διαφωνεί.