Tip:
Highlight text to annotate it
X
Γιατί είναι σκοτεινός ο ουρανός τη νύχτα;
Μπορείτε να νομίζετε ότι η απάντηση είναι προφανής - ο ήλιος δε βρίσκεται ψηλά! Αλλά ο μόνος λόγος που ο ουρανός
φαίνεται γαλάζιος την ημέρα είναι γιατί το φως του ήλιου σκεδάζεται από την ατμόσφαιρα - αν δεν είχαμε
ατμόσφαιρα (όπως στο φεγγάρι), ο ουρανός θα ήταν πάντα σκοτεινός, ακόμη και αν ο ήλιος
έλαμπε. Οπότε ας το ρωτήσουμε διαφορετικά - γιατί είναι σκοτεινό το διάστημα;
Εννοώ ότι το διάστημα είναι γεμάτο άστρα - αμέτρητα άστρα τα οποία είναι όλα τόσο λαμπερά όσο ο
ήλιος, και σε ένα άπειρο και αιώνιο σύμπαν, άσχετα από ποια διεύθυνση διαλέγατε, αν
κοιτάζατε αρκετά μακριά σε αυτή τη διεύθυνση, θα βλέπατε ένα άστρο ή ένα γαλαξία. Και όλος ο ουρανός θα
ήταν τόσο λαμπερός όσο ο ήλιος, μέρα και νύχτα!
Εφόσον όμως δεν είναι, μήπως το σκοτάδι τού νυχτερινού ουρανού σημαίνει ότι υπάρχει κάποια διεύθυνση
μακριά από μας όπου τα άστρα και οι γαλαξίες απλά... τελειώνουν; Ένα όριο μεταξύ του κάτι και του τίποτε;
Μια "άκρη" του σύμπαντος;
Όχι ακριβώς - όλες οι ενδείξεις μας δείχνουν ότι το διάστημα δεν έχει άκρη. Αλλά το σύμπαν
το ίδιο έχει - όχι μια χωρική άκρη, αλλά μια χρονική: από όσο γνωρίζουμε, το σύμπαν είχε
μια αρχή. Ή τουλάχιστον, ένα χρονικό σημείο 13.7 δισεκατομμύρια έτη πριν όταν το σύμπαν ήταν τόσο
μικρό και ανακατεμένο το ίδιο, ώστε η τυπική έννοια του χώρου και του χρόνου καταρρέει.
Και μιας και μόνο ένα πεπερασμένο χρονικό διάστημα έχει περάσει από την αποκαλούμενη αρχή, αυτό
σημαίνει ότι κάποια από τα άστρα που απαιτούνται για να γεμίσουν τη "φωτεινότητα σε κάθε διεύθυνση"
ειίναι τόσο μακριά ώστε το φως από αυτά απλά δεν είχε αρκετό χρόνο ώστε να φτάσει σε μας - είναι σαν
το σύμπαν να ήταν μια μεγάλη καταιγίδα και να περιμένουμε ακόμη να ακούσουμε τη βροντή από
τα πραγματικά μακρινά αστέρια.
Αλλά σταθείτε, είναι καλύτερο από αυτό - μιας και το φως χρειάζεται χρόνο για να ταξιδέψει μέσα στο σύμπαν,
όταν στρέφουμε τα τηλεσκόπιά μας προς κάτι πραγματικά μακρινό, στην πραγματικότητα βλέπουμε
αυτό το κομμάτι του σύμπαντος όπως ήταν όταν το φως είχε εκπεμφθεί. Άρα όταν κοιτάζουμε το φως 13.5 δισεκατομμύρια
πριν, δε σημαίνει ότι δε βλέπουμε αστέρια, απλά επειδή το φως από αυτα δεν έχει φτάσει ακόμη σε
μας - δε βλέπουμε κανένα άστρο γιατί κοιτάζουμε στο σύμπαν πριν δημιουργηθεί κανένα
άστρο! Ένα σύμπαν χωρίς άστρα! Τώρα αυτό μου ακούγεται σαν ένας πολύ καλός λόγος γιατί
κοιτάζουμε ψηλά & βλέπουμε ένα σκοτεινό ουρανό τη νύχτα
Αλλά... δεν είναι. Εννοώ, είναι αλήθεια ότι μπορούμε να βρούμε σημεία του ουρανού όπου δεν
υπάρχουν καθόλου άστρα κοιτάζοντας πιο μακριά από τα αρχαιότερα αάστρα και άρα πιο πίσω στο χρόνο. Αλλά
ακόμη και να στρέψουμε τα τηλεσκόπιά μας πιο μακριά από τα αρχαιότερα άστρα, εξακολούθουμε να βλέπουμε φως. Όχι
αστρικό, αλλά από τα απομεινάρια της μεγάλης έκρηξης. Και ανιχνεύουμε την "κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου"
που έρχεται λίγο ή πολύ ομοιόμορφα από όλες τις κατευθύνσεις, σχηματίζοντας ένα υπόβαθρο πέρα από τα άστρα. Άρα
μάλλον ο νυχτερινός ουρανός ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ πραγματικά σκοτεινός για να λέμε την αλήθεια.
Μάλιστα... άρα αν τα τηλεσκόπια μας λένε ότι ο νυχτερινός ουρανός δεν είναι σκοτεινός, τότε γιατί
μοιάζει σκοτεινός;
Να μια βοήθεια για την πραγματική απάντηση: όταν το τηλεσκόπιο Hubble φωτογράφισε τα μακρινά
άστρα από του πανέμορφου ακραίου πεδίου βάθους Hubble, πήρε την εικόνα χρησιμοποιώντας
μια κάμερα υπερέρυθρου. Γιατί; Τα μακρινά άστρα και οι γαλαξίες απομακρύνονται από μας γιατί
το σύμπαν επεκτείνεται. Άρα με τον ίδιο τρόπο που ένας δίσκος που σταματά ακούγεται σε χαμηλότερες
συχνότητες της φωνής μου, το φαινόμενο Dopper κάνει τα άστρα που απομακρύνονται να γίνονται πιο κόκκινα, και
όσο μακρύτερα είναι, τόσο γρηγορότερα απομακρύνονται από μας και τόσο πιο κόκκινα γίνονται,
ώσπου να γίνουν... υπέρυθρα. Και τότε δεν μπορούμε να τα δούμε πια. Τουλάχιστον όχι με
τα ανθρώπινα μάτια μας - και αυτός είναι ο λόγος που ο νυχτερινός ουρανός φαίνεται σκοτεινός!
Περιληπτικά: αν ζούσαμε σε ένα άπειρο, αμετάβλητο σύμπαν, όλος ο ουρανός θα ήταν τόσο φωτεινός
όσο ο ήλιος. Αλλά το ουρανός είναι σκοτεινός τη νύχτα και διότι το σύμπαν είχε μια αρχή
οπότε δεν υπάρχουν αστέρια σε όλες τις διευθύνσεις και κυρίως διότι το φως από τα υπέρ-απομακρυσμένα
αστέρια (και την ακόμη πιο μακρινή κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου) μετατοπίζεται προς το ερυθρό φεύγοντας
από το ορατό φάσμα λόγω της επέκτασης του σύμπαντος, επομένως απλά δεν μπορούμε να
την δούμε.
Επιτέλους! Ρίξαμε λίγο φως στο γιατί ο νυχτερινός ουρανός είναι σκοτεινός. Και γιατί δεν είναι.